(RFA Khmer / ដោយ ទីន ហ្សាការីយ៉ា / 07-9-2018)
រដ្ឋសភាឯកបក្ស បោះឆ្នោតជាកញ្ចប់ ជ្រើសក្បាលម៉ាស៊ីនរដ្ឋាភិបាល អាណត្តិទី៦ ដែលគេមើលឃើញថា ក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំរបស់ លោក ហ៊ុន សែន នេះ ហាក់គ្មានការផ្លាស់ប្ដូរអ្វីទេ លើសពីនេះរបបនេះ បានបន្ថែមតួនាទីឲ្យគណបក្សមិនជាប់ឆ្នោត កាន់តែច្រើនថែមទៀត ដែលជាការចំណាយថវិកាជាតិ កាន់តែច្រើន។
នៅទន្ទឹមនឹងនេះ គណបក្សសង្រ្គោះជាតិ បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ មិនទទួលស្គាល់របបឯកបក្សនេះភ្លាមៗ ហើយថារបបនេះ នឹងរងទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចពីសហគមន៍អន្តរជាតិ កាន់តែខ្លាំងថែមទៀត នៅពេលខាងមុខ។
អ្នកអ្នកវិភាគនយោបាយលើកឡើងថា ការបង្កើតរបបថ្មីរបស់លោក ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី៦ កញ្ញានោះ គ្មានអ្វីផ្លាស់ប្ដូរឡើយ ហើយក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល បានបង្កើនសមាជិកកាន់តែច្រើន ឬហៅថា រដ្ឋាភិបាលក្បាលធំ។
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក បណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ មានប្រសាសន៍ថា របបថ្មីអាណត្តិទី៦ នេះ ពុំមានការផ្លាស់ប្ដូរអ្វីទេ គឺរដ្ឋមន្រ្តីឲ្យដឹកនាំតាមស្ថាប័នក្រសួងនីមួយៗ គឺនៅដដែល៖ «របបហ្នឹងទៅជារបបផ្ដាច់ការហើយ អត់មានអីថាប្រជាធិបតេយ្យ និងគោរពសិទ្ធិមនុស្សទៅកើតទេ»។
សភា បានរៀបចំបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់ រៀបចំប្រធាន អនុប្រធាន គណៈកម្មការទាំងនៃរដ្ឋសភា និង បោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្បាលម៉ាស៊ីនរដ្ឋាភិបាល ហាក់ពុំមានផ្លាស់ប្ដូរអ្វីពីអាណត្តិទី៥ ឡើយ នេះបើយោងតាមលិខិតបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មីនេះ គ្រាន់តែ មានបញ្ជីថ្មី មនុស្សចាស់ដដែល ពោលគឺ រដ្ឋមន្រ្តីដឹកនាំតាមស្ថាប័នក្រសួងនីមួយៗ ជាមនុស្សចាស់ដដែល។ លើសពីនេះទៀត រដ្ឋាភិបាល នៅតែជារដ្ឋាភិបាលក្បាលធំដែលមានថ្នាក់ដឹកនាំជាង ៧៤០ នាក់ ក្នុងនោះ មានឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី ១០ រូប ទេសរដ្ឋមន្រ្តី ១៧ រូប រដ្ឋមន្រ្តី ២៩ នាក់ រដ្ឋលេខាធិការចំនួន ២៤១ នាក់ អនុរដ្ឋលេខាធិការ ៣៩១ នាក់ និងប្រធាន អនុប្រធានគណបក្សដែលមិនជាប់ឆ្នោតចំនួន ១៥ គណបក្ស ស្មើចំនួន ៣០ នាក់មានឋានៈស្មើទេសរដ្ឋមន្រ្តី និងរដ្ឋមន្រ្តីផ្សេងទៀត។ បញ្ហានេះ អ្នកវិភាគលើកឡើងថា របបថ្មីនេះ នឹងពុំមានអ្វីកែប្រែទៅលើរបៀបដឹកនាំឡើយ។
អ្នកជំនាញខាងវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណរា មានប្រសាសន៍ថា ការតំឡើងតួនាទី ប្រធាន អនុប្រធានគណបក្សជាទីប្រឹក្សា ដែលមានឋានៈស្មើទេសរដ្ឋមន្រ្តី រដ្ឋមន្រ្តីនេះ គឺកាន់តែធ្វើឲ្យរបបលោក ហ៊ុន សែន មានក្បាលកាន់តែធំ ហើយចំណាយថវិកាជាតិកាន់តែច្រើន ទៅលើការផ្ដល់តួនាទីដែលមិនចាំបាច់ទាំងនេះ ទៅឲ្យគណបក្សដែលមិនជាប់ឆ្នោតនោះ។ លោកបន្ថែមថា អ្វីដែលជាបំណងសំខាន់ ដែលលោក ហ៊ុន សែន សម្រេចធ្វើដូច្នេះ គឺដើម្បីទាញការចាប់អារម្មណ៍ និងគាំទ្រពីសហគមន៍អន្តរជាតិថា របបដឹកនាំដឹកថ្មីមានពហុសំឡេង និងដើម្បីបិទមាត់មេបក្សទាំងនោះកុំឲ្យរិះគន់ប្រព័ន្ធដឹកនាំរបស់លោក។ តែទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី សហគមន៍អន្តរជាតិនៅតែដឹងថា របបថ្មីនេះ ជារបបដឹកនាំដោយឯកបក្សដដែល៖ «បូកនឹងរដ្ឋលេខាធិការ អនុរដ្ឋលេខាធិការទៀត វាកាន់តែច្រើន បូកនឹងប្រធាន អនុប្រធាន៣២នាក់ទៀត កាន់តែច្រើនទៀត ខណៈរដ្ឋមន្រ្តី ទេសរដ្ឋមន្រ្តីប្រាក់ខែគួរសម ហើយទេសរដ្ឋមន្រ្តី រដ្ឋមន្រ្តីក៏ប្រាក់ខែគួរសមដែរ ហើយនៅតែគ្មានតម្លៃដែរព្រោះអន្តរជាតិគេមិនទទួលស្គាល់គណបក្សទាំង១៦នេះទេ គឺនៅតែទទួលស្គាល់បក្សប្រឆាំង ដូចជាជំហររបស់ប្រទេសជប៉ុនក៏គិតដូចគ្នានេះដែរ»។
នៅទន្ទឹមនឹងការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មីនេះ លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ចេញកាយវិការខឹងសម្បារ មិនពេញចិត្តជាងធ្វើតុវេទិកាកិត្តិយសសម្រាប់នាយករដ្ឋមន្រ្តី ដែលលោកបានឈរថ្លែងសុន្ទរកថា ជាលើកដំបូងនៅក្នុងរដ្ឋសភា ក្រោយពីអង្គសភាបោះឆ្នោតទុកចិត្តលើការបង្កើតក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលថ្មី កាលថ្ងៃទី៦កញ្ញានេះ។
ក្រោយពីបានថ្លែងសន្ទរកថា បានប្រមាណពី ៤ ទៅ ៥ នាទី លោក ហ៊ុន សែន មិនទុកមុខឲ្យថ្នាក់ដឹកនាំសភា ដែលជាស្ថាប័ននីតិបញ្ញត្តិកំពូល លោក ហេង សំរិន ដែលមានវ័យចំណាស់ជាងលោកឡើយ។ លោក ហ៊ុន សែន បានប្រើសម្ដីមិនសមរម្យភ្លាមៗ សម្ដែងការមិនពេញចិត្តថា តុនេះទាបពេកលោកពិបាកអានសុន្ទរកថា ហើយស្ដីបន្ទោសជាងធ្វើតុវេទិកាកិត្តិយនេះ ទោះជានៅក្នុងពិធីផ្លូវការនៃថ្ងៃបង្កើតរបបថ្មី ដែលសមាជិកបក្ស និងសមាជិកសភារបស់លោក កំពុងតែអង្គុយត្រងត្រាប់ស្ដាប់ និងអបរអរសាទរនោះក្តី។ លោក ហ៊ុន សែន បានផ្លាស់ប្ដូរតុវេទិកាកិត្តយសនេះភ្លាមៗ ដើម្បីអានសុន្ទរកថា បន្តហើយស្ដីឲ្យជាងធ្វើតុនេះថា ជាមនុស្សអត់កំណើតជាដើម៖ «ខ្ញុំមុននឹងបន្តគ្រាន់តែជំរាបជួនថា កាលពីអាណត្តិមុនគ្រាន់បើបន្ដិច ខ្ញុំគ្រាន់បើបន្តិច តែបើបងងួងញិលមកវិញគឺឈរមិនកើតទេ គាត់ខ្ពស់ ខ្ញុំចង់និយាយជាធ្វើតុនេះ ធ្វើយូរៗកាន់តែឡប់ ធ្វើយូរបទពិសោធន៍យូរកាន់តែបើមិនកើត អាជាងនោះវាអត់កំណើត ខ្ញុំដូរទៅអានោះវិញបានអត់?»។
លោក ហ៊ុន សែន នេះមិនមែនជាលើកទី១ ទេ កន្លងមកលោកតែងតែព្រមាន និងជេរស្ដីឲ្យក្រុមអ្នករិះគន់លោកជាហូរហែមក ដូចជា ពាក្យអាល្ងង់ទូ ឆ្កូតលីលា និងអាគុកជាដើម។
អគ្គលេខាធិការរដ្ឋសភា លោក ឡេង ប៉េងឡុង ឲ្យដឹងថា ជាងធ្វើតុវេទិកាកិត្តិយសនេះខុសបច្ចេកទេសដោយមិនបានវាស់វែងកំពស់លោក ហ៊ុន សែន ជាមុន ដែលធ្វើឲ្យតុវេទិកាកិត្តិយសនេះ ទាបជាងកំពស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលពិបាកឈរអានសុន្ទករថា។ លោកបញ្ជាក់ថា អគ្គលេខាធិការដ្ឋានរដ្ឋសភានឹងផ្លាស់ប្ដូរតុនេះថ្មីវិញ ក៏ប៉ុន្តែលោក ឡេង ប៉េងឡុង មិនបានបញ្ជាក់អំពីតម្លៃធ្វើតុនេះ ចំណាយថវិកាអស់ប៉ុន្មាននោះឡើយ៖ «អូខ្ញុំមិនដឹងថាអស់ប៉ុន្មានទេ គឺខាងហិរញ្ញវត្ថុជាអ្នកធ្វើ ហើយយើងនឹងសហការជាមួយជាងខាងទីស្ដីការដែលធ្វើញឹកញាប់ និងធ្វើថ្មីវិញ តុនេះទាបពេកសម្ដេចលោកឈរមិនកើតទាបពេក»។
អគ្គលេខាធិការដ្ឋានសភា ត្រូវបានបក្សប្រឆាំងចោទកន្លងមកថា មានបក្សនិយម និងជាទីកន្លែងប្រព្រឹត្តិអំពើពុករលួយធ្ងន់ធ្ងរទៅលើការចំណាយទិញសម្ភារៈប្រើប្រាស់នៅក្នុងសភានោះ។ គេនៅចាំបានថា អគ្គលេខាធិការដ្ឋានសភា បានចំណាយលុយរបស់រដ្ឋភាចំនួនជាង ៣ម៉ឺនដុល្លារ លើការសាងសង់ដងទង់ជាតិ នៅខាងមុខអគាររដ្ឋសភា។
ចំពោះការបញ្ចេញកាយវិការ លោក ហ៊ុន សែន ខឹងសម្បារជាងធ្វើតុកិត្តិយសនាយករដ្ឋមន្រ្តីនោះ អ្នកវិភាគនយោបាយ បណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ មានប្រសាសន៍ថា លោក ហ៊ុន សែន កំពុងតែបង្ហាញឥទ្ធិពលរបស់លោក កាន់តែខ្លាំងថែមទៀត ក្នុងឋានៈលោកជានាយករដ្ឋមន្រ្តីដឹកនាំអាណត្តិថ្មី ដូចជា ករណីលោកឈរអានសន្ទរកថា ក្នុងរយៈពេលខ្លីនៅក្នុងការបើកសម័យប្រជុំសភាបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មី ដែលជាពិធីផ្លូវការនោះ គឺលោកមិនអាចអត់ធ្មត់ជាដើម៖ «គាត់មានប្រតិកម្មខ្លាំងហ្នឹង មានដល់ប្រើពាក្យអសុរសមុខគេមុខឯង ហើយជាកម្មវិធីផ្លូវការណា គាត់កាន់តែប្រើអំណាចផ្ដាច់ការហើយ»។
នៅទន្ទឹមនឹងនេះ គណបក្ស សង្រ្គោះជាតិ បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មិនទទួលស្គាល់សភា និងរដ្ឋាភិបាល ដែលបានកើតចេញពីការបោះឆ្នោតក្លែងក្លាយ ដែលបានបង្កើតឡើងកាលពីថ្ងៃទី៥ និងថ្ងៃទី៦ កញ្ញាទេ ព្រោះថា សភាឯកបក្ស មិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីឆន្ទៈរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរឡើយ ហើយក៏ពុំអាចធ្វើជាតំណាងឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរទាំងមូលបានដែរ ព្រោះឆន្ទៈខ្មែរប្រមាណពាក់កណ្ដាលប្រទេស ត្រូវបានបិទមាត់ និងមិនអាចបង្ហាញនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តកាលពីថ្ងៃទី២៩ កក្កដា ឆ្នំា២០១៨។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍បន្តថា រដ្ឋឯកបក្ស ដែលលោក ហ៊ុន សែន និងគណបក្ស ប្រជាជនកម្ពុជា បង្កើតឡើងនៅថ្ងៃទី៥ កញ្ញា នឹងនាំឲ្យកម្ពុជាទទួលរងទណ្ឌកកម្មផ្សេងៗ ពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ហើយការបន្តដឹកនាំរបៀបនេះតទៅទៀត នាំតែការឈឺចាប់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរតែប៉ុណ្ណោះ។ គណបក្ស សង្រ្គោះជាតិ អំពាវនាវឲ្យមានការលើកយកមាត្រា៥ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ឆ្នាំ១៩៩១ ដែលសហប្រធាននៃសន្និសីទទីក្រុងប៉ារីសស្ដីពីកម្ពុជា ត្រូវការពិភាក្សាជាបន្ទាន់ ក្នុងគោលបំណងអនុម័តនូវវិធានការសមស្របទាំងឡាយ ដើម្បីធានានូវការគោរព ការប្ដេជ្ញាចិត្តរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិ និងដើម្បីនាំកម្ពុជាមកកាន់គន្លងប្រជាធិបតេយ្យសេរី ពហុបក្សឡើងវិញ។
នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំសភាកាលពីថ្ងៃទី៥ កញ្ញា តំណាងអង្គទូតប្រទេសមហាអំណាចចំនួន ៩ប្រទេស ដែលនិយមប្រជាធិបតេយ្យ មិនបានចូលរួមឡើយ ដែលអ្នកវិភាគលើកឡើងថា ជាការបង្ហាញការមិនគាំទ្ររបបថ្មីលោក ហ៊ុន សែន ហើយបញ្ហាចំពោះមុខ គឺរបបឯកបក្សថ្មីនេះ អាចនឹងរងការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចពីសហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពអឺរ៉ុប និងពីប្រទេសប្រកាន់ប្រជាធិបតេយ្យផ្សេងទៀត៕
