ក្រុមសមាជិកសភាមួយចំនួន នៅសមាគមអាស៊ាន បានទាមទារមេដឹកនាំទាំងឡាយ ក្នុងសមាគមនេះ ឱ្យដាក់ការគាបសង្កត់លើប្រទេសកម្ពុជា ចំពោះការធ្វើឲ្យដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ ធ្លាក់ចុះ, ការលុបបំបាត់ចោលសារព័ត៌មានឯករាជ្យ ការដាក់ឃុំឃាំងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស និងការរំលាយចោល គណបក្សប្រឆាំង។
(VOA Khmer /ដោយ ហ៊ុល រស្មី /10 th-11-2018)
ភ្នំពេញ — មេដឹកនាំនៅក្នុងប្រទេសសមាជិក សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហៅកាត់ថា អាស៊ាន (ASEAN) ត្រូវតែដាក់បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស ក្នុងនោះមានវិបត្តិនៅប្រទេសកម្ពុជា និង មីយ៉ាន់ម៉ា ឲ្យស្ថិតលើចំណុចកំពូលនៃ របៀបវារៈកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន ដែលគ្រោងនឹងធ្វើឡើងរយៈពេល ៣ ថ្ងៃ នៅប្រទេសសិង្ហបុរី នាសប្ដាហ៍ខាងមុខនេះ។ នេះបើតាមសេចក្ដីប្រកាសមួយ របស់ក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស (ASEAN Parliamentarians for Human Rights) ហៅកាត់ថា APHR ដែល VOA បានទទួលនៅថ្ងៃសុក្រ ទី០៩ វិច្ឆិកា។
ការស្នើរបស់ ក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស ដែលដឹកនាំដោយលោក Charles Santiago សមាជិកសភាប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ធ្វើឡើងនៅចំពេលប្រទេសកម្ពុជា កំពុងប្រារព្ធខួបលើកទី៦៥ ឆ្នាំនៃបុណ្យឯករាជ្យជាតិរបស់ខ្លួន ពីប្រទេសបារាំង។ ក្រុមសមាជិកសភាដដែលនេះ ក៏បានលើកឡើងថា កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន ដែលគ្រោងនឹងធ្វើនៅសិង្ហបុរី នៅសប្ដាហ៍ក្រោយ គឺជាកិច្ចប្រជុំកំពូលលើកដំបូងបង្អស់ ចាប់តាំងពីការបោះឆ្នោត នៅកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី ២៩ ខែកក្កដា ដែលបានប្រែក្លាយប្រទេសនេះ ឲ្យទៅជារដ្ឋមួយ ដឹកនាំដោយគណបក្សតែមួយ ដោយរលូន។
លោក Charles Santiago ដែលជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាលនៃ APHR ត្រូវបានគេស្រង់សំដី ក្នុងសេចក្ដីប្រកាស ចុះថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា តាមន័យដើមថា៖ «សិទ្ធិមនុស្ស បានស្ថិតក្រោមការគំរាមកំហែង នៅទូទាំងអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ គោលការណ៍មិនជ្រៀតជ្រែកដ៏បំផ្លិចបំផ្លាញរបស់ អាស៊ាន មានន័យថា ប្លុកនេះ មិនមានទាំងឆន្ទៈ និងលទ្ធភាព ដើម្បីចាត់ការប្រឆាំងនឹងការរំលោភបំពាននានានោះទេ។ កង្វះនៃចំណាត់ការនេះ ត្រូវតែបញ្ចប់។ សិទ្ធិមនុស្ស គួរតែស្ថិតនៅចំណុចកណ្ដាល នៃការប្រជុំនៅសិង្ហបុរី សប្ដាហ៍ខាងមុខនេះ»។
លោក Charles Santiago បានថ្លែងបញ្ជាក់ដល់ស្ថានភាពកម្ពុជា តាមន័យដើមថា៖ «មេដឹកនាំអាស៊ានមិនអាចបណ្ដោយឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានរួចខ្លួនយ៉ាងស្រួល ជាមួយការធ្វើឲ្យអន្តរាយលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ។ ពួកគេ ត្រូវជំរុញឲ្យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បញ្ចប់ការបង្ក្រាប លើអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាល និងរៀបចំការបោះឆ្នោតថ្មីមួយ ដែលពិតប្រាកដ សេរី និងយុត្តិធម៌»។
សេចក្ដីប្រកាសរបស់ ក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស បានពណ៌នាបន្ថែមថា លោក ហ៊ុន សែន នឹងចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលនេះ បន្ទាប់ពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលជាគណបក្សកាន់អំណាចរបស់លោក បានឈ្នះយកអាសនៈតំណាងរាស្ត្រទាំង ១២៥ នៅរដ្ឋសភាជាតិ នៅខែកក្កដា ក្រោយការបោះឆ្នោតមួយ ដែលត្រូវបានគេចាត់ទុកយ៉ាងទូលំទូលាយថា ជាការបោកបញ្ឆោត។
ក្នុងដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់ការបោះឆ្នោត គណបក្សប្រជាជន បានបង្កើនតាក់តិចគាបសង្កត់ក្រុមជំទាស់ ដោយការបំបាត់ចោលប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យដែលនៅសេសសល់តិចតួច និងការបៀតបៀន ឃុំឃាំងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស។
ក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស ក៏បានថ្កោលទោសដល់ការរំលាយ គណបក្សប្រឆាំង និងការចោទប្រកាន់មេដឹកនាំគណបក្សនេះ គឺលោក កឹម សុខា ពីបទក្បត់ជាតិ ដែលផ្ដើមចេញពីហេតុផលនយោបាយ។ ពួកគេលើកឡើងថា បន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោតជាតិកន្លងទៅ លោក ហ៊ុន សែន បានផ្ដល់សម្បទានដោយអន្លើ តាមទម្រង់នៃការដោះលែង ដែលមានកំណត់នូវអ្នកទោសនយោបាយ ប៉ុន្តែច្បាប់ដែលមានលក្ខណៈរឹតត្បិតខ្លាំង និងនាំឱ្យមានការឃុំឃាំងអ្នកទោសនយោបាយទាំងនោះ នៅបន្តមាននៅឡើយ។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន ទាត់ចោលការអធិប្បាយនានា របស់លោក Charles Santiago។ លោក ប្រាប់ VOA នៅថ្ងៃសុក្រថា៖ «លោកម្នាក់ហ្នឹង ដែលលើកឡើង ជាគំនិតបិសាច ប្រឆាំងជាមួយនឹងប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ហើយលោក គ្មានសិទ្ធិអីមកជ្រៀតជ្រែកបញ្ហានេះទេ ហើយ អាស៊ាន មិនទាន់មានសមាជិក មិនទាន់មានសភា អាស៊ាន នៅឡើយទេ ក៏ប៉ុន្តែគ្រាន់តែជាសមាគមតែប៉ុណ្ណោះ។ ការលើកឡើង ជាគំនិត ប្រកបដោយការឆ្កួតវង្វេង តែប៉ុណ្ណោះបាទ»។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលរូបនេះ ក៏បានចំអកដល់មេដឹកនាំក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស ជាក្រុមដែលមិនយល់គោលការណ៍របស់ សមាគមអាស៊ាន ហើយថា ក្រុមនេះ ជាសម្ព័ន្ធមិត្តពួកឧទ្ទាម។ «គាត់ជាសម្ព័ន្ធមិត្ត ជាមួយហ្នឹង ក្រុមឧទ្ទាម។ អ្វីដែលគាត់លើកឡើងហ្នឹង ជាគំនិតបិសាច ប្រឆាំងនឹងសន្តិភាព ប្រឆាំងនឹងឯករាជ្យភាព ប្រឆាំងនឹង អាស៊ាន ជាគោលការណ៍មិនលូកដៃនៅ មិនជ្រៀតជ្រែកជាមួយអ្នកណាទេ គាត់គ្រាន់តែជាបិសាចឧទ្ទាមម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ»។
ក្រៅពីបញ្ហាកម្ពុជា តំណាងរាស្ត្រក្នុងតំបន់ បានសង្កត់ធ្ងន់ថា កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន ត្រូវតែដាក់បញ្ចូលផងដែរ នូវវិបត្តិក្រុមអម្បូរ Rohingya នៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ក្នុងរបៀបវារៈរបស់ខ្លួន។ កាលពីខែកញ្ញា ក្រុមបេសកកម្មស្វែងរកការណ៍ពិតឯករាជ្យ ចាត់តាំងដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ បានចោទប្រកាន់យោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ចំពោះការរំលោភបំពានយ៉ាងសម្បើម នៅក្នុងរដ្ឋ Rakhine Kachin និង Shan ។ ក្រុមបេសកកម្ម បានស្នើឲ្យមន្ត្រីយោធាជាន់ខ្ពស់មីយ៉ាន់ម៉ា ត្រូវទទួលការផ្ដន្ទាទោស ចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ ឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម និងប្រល័យពូជសាសន៍។ នេះបើយោងតាមសេចក្ដីប្រកាសដដែលរបស់ ក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស។
ក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស បានឲ្យដឹងដែរថា កន្លងមកខ្លួន ធ្លាប់បានទទូចសុំក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ឱ្យយកស្ថានភាព នៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ទៅដាក់នៅ តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិផងដែរ៕