បញ្ចូលអត្ថបទដោយលោក ម៉ែន ណាត
គណៈកម្មាធិការព្រំដែនកម្ពុជា នៅប្រទេសបារាំង លោកបណ្ឌិត ឌី ការ៉េត បានបង្ហាញឯកសារស្តីអំពីការក្តោបក្តាប់របស់ចិន នៅកម្ពុជា ដែលសរសេរភាសាបារាំង (សូមទាញយក in French) រួចបកប្រែជាភាសាខ្មែរ (សូមទាញយក Khmer)។ ខាងក្រោមនេះ គឺខ្លឹមសារលំអិតទាំងស្រុងនៃឯកសារ។
ការក្តោបក្តាប់របស់ចិន នៅប្រទេសកម្ពុជា
(លោក ឌី ការ៉េត ប្រធានគណៈកម្មាធិការព្រំដែនកម្ពុជា)
ចិនតែងតែផ្តោតអារម្មណ៍ជាពិសេស មកលើប្រទេសនានា ដែលនៅខាងត្បូងប្រទេសខ្លួន គឺនៅតំបន់អាស៊ីអគ្នេយ៍។ ចិនកុម្មុយនិស្ត បានចាប់អារម្មណ៍ មកលើប្រទេសកម្ពុជា តាំងពីសន្និសីទ ទីក្រុងហ្សឺណែវ ឆ្នាំ១៩៥៤ នៃការបញ្ចប់សង្គ្រាមបារាំង និងការប្រកាសអព្យាក្រឹតភាព នៃឥណ្ឌូចិន។ កាលនោះ ការទូតចិន បានប្តេជ្ញាការពារអព្យាក្រឹតភាពនៃកម្ពុជា នៃសម្តេច នរោត្តម សីហនុ ដើម្បីស្ថេរភាព នៃតំបន់។ នៅខែមេសា ឆ្នាំ១៩៥៥ នៅក្នុងសន្និសិទ ទីក្រុងបាន់ឌុង (Bandung) នៅប្រទេស ឥណ្ឌូនេស៊ី ចិន និងកម្ពុជា បានសម្រេចដូចគ្នា ចូលជាសមាជិកនៃ «ចលនានៃប្រទេសមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធណា» ក្នុងបរិបទនៃសង្គ្រាមត្រជាក់ រវាងអាមេរិក និងសហភាពសូវៀត។ ជាបន្ទាប់មក ចំណងមិត្តភាពដ៏ល្អប្រសើរ រវាង លោក ជូ អេន ឡាយ និងសម្តេច សីហនុ បាននាំឲ្យសម្តេចប្រកាសទទួលស្គាល់ ភាពត្រឹមត្រូវស្របច្បាប់ នៃសាធារណរដ្ឋចិនប្រជាមានិត និងបង្កើតទំនាក់ទំនងការទូត រវាងប្រទេសទាំងពីរ នៅថ្ងៃទី១៩ កក្កដា ១៩៥៨។
លុះបារាំង បានចេញពីឥណ្ឌូចិន ចិនបានប្តេជ្ញាប្រយុទ្ធប្រឆាំង នឹងវត្តមានរបស់អាមេរិក នៅក្នុងតំបន់ ដោយគាំទ្រ ពួកកុម្មុយនិស្តយៀកណាមខាងជើង-យៀកកុង ដែលទៅវាយប្រហារ យៀកណាមខាងត្បូង ដែលនិយមអាមេរិក។ តាមសំណើរបស់ ជូ អេន ឡាយ សម្ដេច សីហនុ ក៏បានទាំងយល់ព្រម តាំងពីឆ្នាំ១៩៦៥ ឲ្យចិនបញ្ជូនសព្វាវុធ ទៅឱ្យទ័ពយៀកកុង តាមរយៈប្រទេសកម្ពុជាផង។ ក្រុងប៉េកាំង ក៏បានផ្តល់ ជំនួយហិរញ្ញវត្ថុ និងសេដ្ឋកិច្ច «ឥតចំណង » មួយចំនួន ដល់កម្ពុជានៅពេលនោះដែរ។
បន្ទាប់ពីការដកទ័ពរបស់អាមេរិក ពីវៀតណាម នៅឆ្នាំ១៩៧៥ ចិន បានបោះបង់សម្តេច {សីហនុ} ចោល ហើយបានផ្ដល់មធ្យោបាយហិរញ្ញវត្ថុ និងយោធាដ៏មាំមួន ដល់ ប៉ុល ពត ដើម្បីឱ្យអាចបន្តកាន់អំណាច នៅភ្នំពេញ និងវាយតបទៅនឹងការឈ្លានពានកម្ពុជា ពីយួនកុម្មុយនិស្ត ដែលបានសហភាពសូវៀត គាំទ្រយ៉ាងខ្លាំង ។ សូវៀតបានដួលរលំ នៅចុងទសវត្សឆ្នាំ ១៩៨០ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ស្តីពីកម្ពុជា ឆ្នាំ១៩៩១ ខ្មែរក្រហមរបស់ ប៉ុល ពត ត្រូវពិភពលោក ថ្កោលទោសគ្រប់គ្នាជានិច្ច និងបានបែកខ្ញែកគ្នាផង រីឯសម្តេច សីហនុ ក៏គ្មានសកម្មភាពខ្លាំងក្លា នោះចិនងាកទៅគាំទ្រ លោក ហ៊ុន សែន ដែលជាមនុស្សរណបរបស់ក្រុងហាណូយវិញ ដើម្បីរក្សាវត្តមានរបស់ខ្លួន នៅកម្ពុជានេះ។
ទំនាក់ទំនងថ្មី ចិន-កម្ពុជា
បន្ទាប់ពីឆ្នាំ១៩៩១ ក្នុងការតទល់នឹងឥទ្ធិពលអាមេរិក ចិនពឹងផ្អែកលើប្រទេស នៃសមាគម«អាស៊ាន» ដែលទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មសរុប ជាមួយចិន បានបន្តកើនឡើង រៀងរាល់ឆ្នាំហើយ។ ប៉ុន្តែចិន ក៏ខិតខំផងដែរ ក្នុងការបំបែក«អាស៊ាន» ដោយចិនឲ្យតម្លៃ ដល់ទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរបស់ខ្លួន ជាមួយប្រទេសនីមួយៗនោះវិញ។ ហេតុនេះ កម្ពុជានៃ ហ៊ុន សែន ត្រូវគាំទ្រ និងការពារជំហរចិន គ្រប់យ៉ាងនៅ «អាស៊ាន» និងនៅមុខអាមេរិក និងបស្ចិមប្រទេសជាចាំបាច់។
ម្យ៉ាងទៀត តាំងពីឆ្នាំ២០១២ លោកប្រធានាធិបតីចិន ស៊ី ជីនពីង បានចាត់ទុកកម្ពុជា ជាភាគសំខាន់ពិសេសមួយ នៅក្នុង«ជួរខ្សែគុជសមុទ្រ» នៃផែនការ «ខ្សែក្រវាត់មួយ-ផ្លូវមួយ» នៃសេដ្ឋកិច្ចចិន ជុំវិញពិភពលោក ចាប់ពីទីក្រុងហុងកុង កាត់តាមមហាសមុទ្រឥណ្ឌា ទៅដល់ប្រទេសស៊ូដង់ នៅអាហ្រិ្វក។
គឺចំណុចទាំងពីរនេះហើយ ដែលជាមូលដ្ឋាន នៃទំនាក់ទំនងថ្មី ចិន-កម្ពុជា និង«ការវិនិយោគ»ផ្សេងៗ របស់ចិន នៅកម្ពុជា។
ការវិនិយោគ ហិរញ្ញវត្ថុ និងសេដ្ឋកិច្ច
យើងបានឃើញថា ចិនបានចាប់អារម្មណ៍ពិសេស ជាយូរមកហើយ មកលើប្រទេសកម្ពុជា។ កម្ពុជា ជាប្រទេសមួយតូច មានប្រជាជនតិច និងមិនមានកម្លាំងការពារខ្លួន។ ប៉ុន្តែកម្ពុជា មានធនធានធម្មជាតិសំខាន់ៗខ្លះ (ឈើ ត្រី ផលិតផលកសិកម្ម រ៉ែ…) និងជាប្រទេសមានលំហ ទៅលើឈូងសមុទ្រសៀម ដែលសម្បូរដោយជលផល និងជាមណ្ឌលធនធានប្រេង។ ម្តងនេះ ចិនមិនប្រើចុងកាំភ្លើង ដើម្បីក្តាប់ យក ប្រទេសតូចនេះទេ តែគេបានសម្រេចចិត្ត ទិញវានិងសាច់ប្រាក់ ដោយទិញមេដឹកនាំ ទិញទីក្រុង និងខេត្តនានានៅតាមឆ្នេរសមុទ្រ ខណៈដែលគេប្រាថ្នាកាន់កាប់សេដ្ឋកិច្ច និងពង្រីកឥទ្ធិពលវប្បធម៌ចិន នៅស្រុកខ្មែរផង។ ពីឆ្នាំ២០០៥-២០១៩ ជំនួយ«ឥតចំណង», ប្រាក់កម្ចី, និងការវិនិយោគសេដ្ឋកិច្ច របស់ចិន មានចំនួនជាង ២៥ពាន់លានដុល្លារ ដែលជាផ្នែកមួយ នៃការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ដូចជា អគារធំៗ, ផ្លូវថ្នល់ (១៥០០ គីឡូម៉ែត្រ), ស្ពាន (៣១០០ម៉ែត្រ), ទំនប់វារីអគ្គិសនី… ។
រាជធានីភ្នំពេញ ដែលធ្លាប់តែជាទីក្រុង-សួនច្បារមួយ ប្រកបដោយសម្រស់ប្រិមប្រិយ និងជាទីសួស្តីរីករាយ បានក្លាយជាក្រុងធំមួយ ដ៏អាក្រក់ នៃសំណង់គ្មានសណ្តាប់ធ្នាប់ស្ថាបនកម្ម នៃអគារស៊ីម៉ងត៍-បេតុងខ្ពស់ៗ នៅកណ្តាលទីក្រុង និងនៅតាមដងទន្លេមេគង្គ ដែលជាសណ្ឋាគារ ហាងលក់ទំនិញ និងរោងចក្រចិន ដែលជានិមិត្តរូប នៃមហិទ្ធិឬទ្ធសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយថ្មី របស់ចិន មកលើកម្ពុជា។
នៅក្រុងព្រះសីហនុ ពីឆ្នាំ២០១៧ ដល់ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០ គម្រោងសាងសង់ មានតម្លៃសរុប ជាង៧ពាន់លានដុល្លារ។ សំណង់បានដុះដូចផ្សឹតយក្ស មានសណ្ឋាគារប្រណីតធំៗ កាស៊ីណូធំ និងតូច ភោជនីយដ្ឋានចិញ្ចាចចិញ្ចែង ហាងម៉ាស្សា និងផ្ទះបនផ្សេងទៀត គ្រប់«ថ្នាក់តម្លៃ»។
ទីក្រុងកំពត និងតំបន់ជុំវិញនោះ ក៏ត្រូវបានលុកលុយ ដោយពាណិជ្ជករចិន ដែលមកធ្វើអាជីវកម្ម លើទីដីគ្រប់កន្លែង ដោយគេទិញ អចលនទ្រព្យទាំងអស់ ដែលមានលក់។ មួយផ្នែកធំ នៃប៉ែកខាងលិច នៃស្ទឹងកំពត ក៏ត្រូវពួកគេទិញយក ហើយគេបានបូមដី ធ្វើកំពង់ផែទឹកជ្រៅមួយ ដែលគេថានឹងនាំភ្ញៀវ ទេសចរចិន ពី ១លាន ទៅ ២លាននាក់ ក្នុងមួយឆ្នាំៗ មកជិះទូកកម្សាន្ត និងដឹកទៅកាន់ភ្នំបូកគោ ដោយឡានក្រុង ដើម្បីទៅលេងកាស៊ីណូ និងទីលំហែរកាយថ្មីៗ នៅលើកំពូលភ្នំនោះ។
ការវិនិយោគ នយោបាយ និងយោធា
ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចលើកដំបូង នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៩ របស់លោក ស៊ី ជិនពីង ដែលពេលនោះ ជាអនុ ប្រធានាធិបតី នៃប្រទេសចិន លោក ហ៊ុន សែន បានស្វាគមន៍ចំពោះសំណើរបស់លោកស៊ី ថា «កម្ពុជា នឹងធ្វើការរួមគ្នា ជាមួយចិន ដើម្បីពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការចិន-កម្ពុជា គ្រប់កម្រិតទាំងអស់ នៅក្នុង វិស័យនយោបាយ ពាណិជ្ជកម្ម សេដ្ឋកិច្ច វប្បធម៌ ទេសចរណ៍ និងសន្តិសុខ»។
ពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៥ ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន ស៊ីនហួ (Xinhua) បានរំលឹកបន្ថែមថា «ប្រទេសចិន និងប្រទេសកម្ពុជា បានសន្យាពង្រឹងទំនាក់ទំនងយោធា និងការគាំទ្រគ្នាទៅវិញទៅមក នៅក្នុងបញ្ហាទាក់ ទងនឹងអធិបតេយ្យភាព សន្តិសុខ និងការអភិវឌ្ឍ នៃប្រទេសទាំងពីរ»។ ដូច្នេះនៅឆ្នាំ ២០០៧ ក្រុង ប៉េកាំង បានផ្តល់នាវាល្បាត ចំនួន ៩គ្រឿង និងនាវាចម្បាំង ចំនួន ៥គ្រឿង សម្រាប់កងទ័ពជើងទឹកខ្មែរ បន្ទាប់មក សម្រាប់កងទ័ពជើងគោក គេបានផ្តល់រថក្រោះ រថពាសដែក រថយន្ដដឹកទ័ព ជាច្រើនគ្រឿង រួមជាមួយ ការបណ្តុះបណ្តាលមន្ត្រីយោធា និងការធ្វើសមយុទ្ធយោធា ជាមួយគ្នាយ៉ាងទៀងទាត់។
ក្នុងផែនការធ្វើឲ្យកម្ពុជា ក្លាយជា«គុជសមុទ្រ»មួយ នៃយុទ្ធសាស្ត្រ «ខ្សែក្រវាត់មួយ-ផ្លូវមួយ» នៃសេដ្ឋកិច្ចចិន ក្រុងប៉េកាំងបានសម្រេចចិត្ត ធ្វើឱ្យក្រុងព្រះសីហនុ ក្លាយជាកំពង់ផែសមុទ្រធំ នៃប្រទេស ហើយតំបន់ជុំវិញ មានមូលដ្ឋានយោធា រាម និងខែត្រកោះកុង ក៏ឲ្យក្លាយជាទីតាំងមាំមួនមួយ ដែរ។
គេក៏គ្រោងពង្រីក មូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹកនៅរាម និងសាងសង់ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធគ្រប់គ្រាន់ ជុំវិញមូលដ្ឋាននោះ។ សំណងនានា ដែលមានតម្លៃជាង ៣,៨ ពាន់លានដុល្លារ បានផ្តើម នៅឆ្នាំ២០០៨ ដោយក្រុមហ៊ុនចិន«ចានជីន» (Tianjin Group) លើដីសម្បទាន ៩៩ឆ្នាំ។ ស្ថានីយ៍វារីអគ្គិសនីមួយ នៅលើស្ទឹងឬស្សីជ្រុំ ក្នុងព្រៃនៃកោះកុង ក៏ត្រូវគេកំពុងសាងសង់។ អាកាសយានដ្ឋានដ៏ធំមួយ ដែលមានផ្លូវចុះយន្តហោះយ៉ាងវែង (៣.២ គីឡូម៉ែត្រ) នឹងត្រូវបញ្ចប់ នៅក្នុងព្រៃនេះដែរ។ កំពង់ផែទឹកជ្រៅ ក៏កំពុងត្រូវបានសាងសង់ នៅកោះនេះថែមទៀត។ ការដែលអន្តរជាតិសង្ស័យថា ចិនកំពុងសាងសង់ មូលដ្ឋានសឹកសមុទ្រមួយ នៅកម្ពុជានេះ គឺមិនមែនគ្មានមូលដ្ឋានជាក់ស្តែងខ្លះ នោះទេ។
«មិត្តភាពដែកថែប»… សម្រាប់ «វាសនារួមគ្នា»
តាមពិត ចិនមិនដែលផ្តល់អ្វី ដែលឥតប្រយោជន៍ ដល់គេវិញទេ។ ជាមួយគ្នា និងការគាំទ្រនយោបាយ សម្លាប់អាត្មាពីខ្មែរ ជំនួយ«ឥតចំណង» ប្រាក់កម្ចី និងទុនវិនិយោគរបស់ចិន បានបឹតបូមយកវិញ នូវ ធនធានធម្មជាតិរបស់កម្ពុជា ដូចជាដីសម្បទាន ឈើ រ៉ែ និងដីកសិកម្ម និងប្រេងកាតក្នុងពេលខាងមុខនេះ។ អន្តរាគមន៍របស់ចិន ក្នុងរយៈពេល ១៥ឆ្នាំកន្លងមក ដែលបានជួយដល់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច កម្ពុជា «ដ៏ខ្លាំងក្លា»នោះ បានផ្តល់ផលប្រយោជន៍យ៉ាងច្រើន តែទៅដល់ក្រុមហ៊ុនចិន និងនិយោជិករាប់សែននាក់ មកពីប្រទេសចិន និងបានបង្កើនសម្បត្តិទ្រព្យយ៉ាងសន្ធោសន្ធៅ ដល់ ហ៊ុន សែន និងគ្រួសារ និងគូកនរបស់គាត់ទាំងអស់។ ប៉ុន្តែ វាមិនបានផ្តល់ផលល្អអ្វីច្រើន ដល់ជនជាតិខ្មែរទេ។ ភាគច្រើននៃ ពួកនេះ ត្រូវបានគេបង្ខំ ឲ្យចាកចេញ ពីទឹកដី-ផ្ទះសម្បែងរបស់ខ្លួន ដើម្បីជាប្រយោជន៍នៃសំណង់ចិន។ យុវជនខ្មែររាប់លាននាក់ មិនអាចរកការងារធ្វើ នៅក្នុងស្រុកឯងបានទេ ហើយត្រូវរត់ទៅក្រៅប្រទេស ដើម្បីរកការងារកញ្ជះគេធ្វើ ចិញ្ចឹមជីវិត និងគ្រួសារ។
យើងឃើញថា តាំងពីឆ្នាំ១៩៥៤ ចិនបានជ្រើសរើសកម្ពុជា ជាឈ្នាន់ជំហរ សម្រាប់ការត្រួតត្រា តំបន់នេះ។ លោក ហ៊ុន សែន មានមោទនភាពចំពោះខ្លួនឯង ខ្លាំងណាស់ថា «កម្ពុជា និងចិន ពេលនេះ បានរួបរួមគ្នា ដោយ«មិត្តភាពដែកថែប» សម្រាប់«វាសនារួមគ្នា»តទៅ។ មិត្តភាពនេះ បានលើកទឹកចិត្ត និងជួយហ៊ុន សែន ឲ្យពង្រឹងអំណាចផ្តាច់ការឥតព្រំដែន កាន់តែខ្លាំង ក្នុងការសង្កត់សង្កឹន ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។ ជាថ្នូរទៅវិញ ហ៊ុន សែន បានខំការពារជាខ្លាំង គ្រប់ជំហររបស់ចិន នៅក្នុងផ្ទៃ«អាស៊ាន» ទាំងក្នុងបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច ទាំងក្នុងបញ្ហាជម្លោះ នៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង រវាងចិន និងប្រទេសឯទៀត។ ក្នុងបញ្ហាជម្លោះ ហ៊ុន សែន បានជំទាស់ជានិច្ច មិនឲ្យ«អាស៊ាន» រួមគ្នាជាក្រុមតែមួយ តទល់និងចិនទេ ដើម្បីជម្រុញប្រទេសនិមួយៗនោះ ឲ្យធ្វើការចរចាផ្ទាល់ ជាមួយចិនវិញ។ ជាមួយគ្នានេះ ហ៊ុន សែន បានដាក់កម្ពុជាទាំងស្រុង ជាអ្នកគាំទ្រ និងការពារយុទ្ធសាស្រ្ត «ខ្សែក្រវាត់មួយ-ផ្លូវមួយ» របស់ចិន។ ចំណុចទាំងពីរហ្នឹង បានធ្វើឲ្យ«អាស៊ាន» និងបស្ចឹមប្រទេស ទាស់ចិត្តជាខ្លាំងនឹងកម្ពុជា។
ម្យ៉ាងទៀត តាំងពីឡើងកាន់អំណាចមក លោក ស៊ី ជីនពីង បានបង្ហាញឆន្ទៈ ធ្វើឱ្យលទ្ធិកុម្មុយនីស្ត ក្នុងពិភពលោក រស់រានឡើងវិញ ម្តងនេះតាមគំរូចិន ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំង ដោយប្រសិទ្ធភាព នឹងលទ្ធិ មូលធននិយម។ កាលពីខែសីហា ឆ្នាំ ២០១៨ លោកស៊ី បានជំរុញឱ្យ ហ៊ុន សែន ពង្រឹងថែមទៀត នូវ ទំនាក់ទំនងនយោបាយ រវាងបក្សកុម្មុយនីស្តចិន និងបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ នៅថ្ងៃទី ៣ កក្កដា ២០២០ ថ្មីៗនេះទៀត កាសែតស៊ីនហួ (Xinhua) បានសរសេរថា «លោក ស៊ី បានត្រៀមខ្លួនជាស្រេច នឹងធ្វើការជាមួយលោក ហ៊ុន សែន ដើម្បីពង្រឹងការតំរង់ទិសនយោបាយ នៃទំនាក់ទំនង រវាងបក្ស និងប្រទេសទាំងពីរ»។
នេះមានន័យថា បក្សប្រជាជនកម្ពុជា របស់ ហ៊ុន សែន នឹងត្រូវចូលជួរ ជាមួយបក្សចិន សម្រាប់ការធ្វើចិនូបនីយកម្ម នៃកម្ពុជា ទាំងស្រុងទៅ។ តើ«អាស៊ាន» និងបស្ចឹមប្រទេស នឹងមានប្រតិកម្មយ៉ាងណា?
ជាពិសេស តើយួនហាណូយ ដែលជាបីតាស្ថាបនិក នៃបក្ស និងរបប ហ៊ុន សែន ហើយដែលបានប្រឹងប្រែង ធ្វើយួនូបនីយកម្ម នៃកម្ពុជា ជាង ៤០ឆ្នាំមកហើយនោះ តើយួននឹងព្រមលាក្រញ៉ាំដៃគេវិញ ឬទេ?
ទីក្រុងប៉ារីស ថ្ងៃទី២៦ កក្កដា ២០២០
ឌី ការ៉េត
ប្រធានគណៈកម្មាធិការព្រំដែនកម្ពុជា
.
.