ដំណឹងពីតំបន់ព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម នៅថ្ងៃទី ២៦ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០២០ ឲ្យដឹងថា អាជ្ញាធរវៀតណាម ចូលទៅហាមឃាត់ពលរដ្ឋខ្មែរ មិនឱ្យធ្វើស្រែចម្ការរបស់ពួកគាត់ នៅក្នុងទឹកដីខ្មែរ។ ហេតុការណ៍នេះ បានកើតឡើងនៅភូមិត្រពាំងថ្លុង ស្រុកពញាក្រែក ខេត្តត្បូងឃ្មុំ។
ពលរដ្ឋខ្មែររងគ្រោះ បញ្ជាក់ថា ដីនេះជាដីស្រែចម្ការរបស់ពួកគាត់ តាំងពីដូនតាជាយូរយារណាស់មកហេីយ។ ពួកគាត់ធ្វើស្រែចម្ការ តាំងពីណាពីណី មុនពេលមាន «តំបន់ស» និង មុនពេលមាន «ការកំណត់ខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែន» មកម្ល៉េះ។ ប៉ុន្តែដល់ពេលរដ្ឋាភិបាល កម្ពុជា និងវៀតណាម ធ្វើការកំណត់ខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែន ពួកគាត់ជាកសិករ មិនអាចអាស្រ័យផលនៅលើដីស្រែចម្ការបស់ពួកគាត់បានទៀតទេ ដោយសារអាជ្ញាធរខ្មែរ បានប្រាប់ថា «ត្រូវរង់ចាំការកំណត់ខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនសិន រួចហើយនឹងទទួលបានដីស្រែចម្ការមកវិញ»។
ប្រធានគណៈកម្មាធិការព្រំដែន រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គឺលោក វ៉ា គឹមហុង ធ្លាប់បានបញ្ជាក់ច្បាស់ថា «ក្រោយពេលកំណត់បង្គោលព្រំដែនច្បាស់លាស់ហើយ ពលរដ្ឋខ្មែរនៅជាប់ព្រំដែន នឹងអាចធ្វើស្រែចម្ការរបស់ពួកគេ តាមធម្មតា»។
ក្រុមអ្នកធ្វើកិច្ចការព្រំដែនកម្ពុជា ដែលរួមមានអតីតសមាជិសភា លោក អ៊ុំ សំអាន, មានគណៈកម្មាធិការព្រំដែនកម្ពុជា នៅប្រទេសបារាំង និង ក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា បានបញ្ជាក់ជាញឹកញាប់ថា «ដីស្រែចម្ការរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរ ក្នុងតំបន់មួយចំនួន នៅតាមបណ្តោយព្រំដែន រវាងកម្ពុជា និង វៀតណាម ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាល លោក ហ៊ុន សែន កាត់ទៅឲ្យវៀតណាម តាមរយៈការបោះបង្គោលព្រំដែនថ្មី និង សន្ធិសញ្ញាព្រំដែនថ្មីៗ »។
ពលរដ្ឋខ្មែរងគ្រោះ នៅភូមិត្រពាំងថ្លុង ស្រុកពញាក្រែក ខេត្តត្បូងឃ្មុំ នៅតែបន្តទាមទារដីស្ចម្ការរបស់ពួកគាត់មកវិញ បើទោះជាអាជ្ញាធរខ្មែរ និងរដ្ឋាភិបាលខ្មែរ បន្តដោះសា និងឆ្លើយដាក់គ្នាយ៉ាងណាក៏ដោយ នាពេលកន្លងទៅ។
គួររំលឹកថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលមាននាយករដ្ឋមន្ត្រី ២ នាក់ គឺសម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណប្ញទ្ធិ (ទី១) និងលោក ហ៊ុន សែន (ទី២) បានព្រមព្រៀងជាមួយវៀតណាម បង្កើតឲ្យមាន «តំបន់ស ក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀង ថ្ងៃទី ១៧ មករា ឆ្នាំ ១៩៩៥» នៅលើទឹកដីកម្ពុជាខ្លួនឯង ដោយហាមប្រាមពលរដ្ឋខ្មែរ មិនឲ្យចូលទៅធ្វើស្រែចម្ការរបស់ខ្លួន ដោយទុកលទ្ធភាពឲ្យរដ្ឋាភិបាល នៃប្រទេសទាំងពីរ ដោះស្រាយបញ្ហាចម្រូងចម្រាសព្រំដែនសិន។ អនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងតំបន់ស នេះ មិនទាន់បានប៉ុន្មានផង លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានធ្វើរដ្ឋប្រហារ ដណ្តើមអំណាចពីសម្តេចក្រុមព្រះ បានសម្រេច នៅដើមខែកក្កដា ឆ្នាំ ១៩៩៧។
រហូតដល់ខែតុលា ឆ្នាំ ២០០៥ និង ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៩ មេដឹកនាំខ្មែរ លោក ហ៊ុន សែន បានចុះសន្ធិសញ្ញាព្រំដែនបំពេញបន្ថែម ២ ទៀត ដ៏ចម្រូងចម្រាសបំផុត ដោយបន្ថែមខ្លឺមសារទៅលើ សន្ធិសញ្ញាកំណត់ព្រំដែនខុសច្បាប់ ឆ្នាំ ១៩៨៥ ជាមួយវៀតណាម ហើយមានភ្ជាប់ផែនទីព្រំដែន ដែលបោះពុម្ពឡើងវិញនៅវៀតណាមផង។ សន្ធិសញ្ញាព្រំដែនថ្មីៗទាំងនេះ តម្រូវឲ្យមានការបោះបង្គោលព្រំដែន និង បោះបង្គោលតម្រុយព្រំដែន រំកិលចូលក្នុងទឹកដីខ្មែរ ពីសំណាក់វៀតណាម។
អ្នកជំនាញព្រំដែន និង ក្រុមអ្នកធ្វើកិច្ចការព្រំដែនខ្មែរ បន្តជំរុញឲ្យរបបដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន លុបចោលសន្ធិសញ្ញា និងកិច្ចព្រមព្រៀងខុសច្បាប់នានា ដែលបានព្រមព្រៀងជាមួយវៀតណាម ហើយជំរុញឲ្យដោះស្រាយរឿងព្រំដែននេះ តាមយន្តការអន្តរជាតិ រួមមាន កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ឆ្នាំ ១៩៩១ និងតាមផ្លូវតុលាការអន្តរជាតិ៕
(អត្ថបទដោយលោក ម៉ែន ណាត នៃ ក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា / ២៦ មីនា ២០២០)
ឯកសារភ្ជាប់
– សន្ធិសញ្ញាព្រំដែនបំពេញបន្ថែម ២០១៩ សូមទាញយក Download)
– សន្ធិសញ្ញាព្រំដែនបំពេញបន្ថែម ២០០៥ លើសន្ធិសញ្ញាកំណត់ព្រំដែនរដ្ឋ ឆ្នាំ១៩៨៥ (សូមទាញយក Download)
– សន្ធិសញ្ញាកំណត់ព្រំដែនរដ្ឋ រវាងកម្ពុជា និងវៀតណាម ឆ្នាំ ១៩៨៥ ភ្ជាប់ជាមួយបញ្ជីស្ថិតិ ផែនទីព្រំដែន ១៩៨៥ (ដើម) Download
– សន្ធិសញ្ញាកំណត់ព្រំដែនរដ្ឋ រវាងកម្ពុជា និង វៀតណាម ឆ្នាំ ១៩៨៥ (សូមទាញយក Download)
– កំណត់ហេតុប្រជុំ ជាឯកសារសម្ងាត់ ឆ្នាំ២០០៧ ស្តីពីការបោះបង្គោលព្រំដែន កម្ពុជា-វៀតណាម Download
– សារាចរណ៍ណែនាំ ថ្ងៃទី ២៦ កុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៨៦ ចុះហត្ថលេខាដោយលោក ហ៊ុន សែន បានផ្តល់សិទ្ធិ និងជួយការពារពលរដ្ឋវៀតណាមខុសច្បាប់ នៅកម្ពុជា (Download)
– លិខិតលោក ប្រេវីយេ (Brevie) កោះត្រល់ ថ្ងៃ ៣១ មករា ១៩៣៩ (សូមទាញយក ជាអង់គ្លេស និង ជាបារាំង និងបកប្រែក្រៅផ្លូវការ ភាសាខ្មែរ)
– សន្ធិសញ្ញាតំបន់ទឹកប្រវត្តិសាស្រ្ត ថ្ងៃ ៧ កក្កដា ១៩៨២ រវាងលោក ហ៊ុន សែន និង ង្វៀង កូថាច់ (សូមទាញយក «ច្បាប់ដើម» Download ឬទាញយក «ចម្លង» Download)
– សន្ធិសញ្ញា មិត្តភាព និងសហប្រតិបត្តិការ កម្ពុជា-វៀតណាម ១៩៧៩ Download
– កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ២៣ តុលា ១៩៩១ Download
.
.