ក្នុងវេទិកាអ្នកស្តាប់របស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី រយៈពេល ៣០នាទី ស្តីអំពីការបោះតង់សំណង់រឹងមាំរបស់វៀតណាម នៅតាមព្រំដែន នាថ្ងៃទី៣០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២០ វាគ្មិនលោក ម៉ែន ណាត ក្នុងនាមជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា និងលោក អ៊ុំ សំអាន អតីតតំណាងរាស្រ្តនៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានបន្ទោសគណៈកម្មាធិការព្រំដែននៃលោក វ៉ា គឹមហុង ថា «ធ្វើការខ្ជីខ្ជា និងព្យាយាមគេចវេះពីការទទួលខុសត្រូវពិតប្រាកដ ក្នុងរឿងព្រំដែន ជាមួយវៀតណាម»។
លោកវាគ្មិនទាំងពីរ ជំរុញលោក ហ៊ុន សែន និងរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ត្រូវមានសេចក្តីក្លាហាន ដាក់មោឃភាពនូវឯកសារព្រំដែន សន្ធិសញ្ញាព្រំដែនទាំងអស់ រួមទាំងសន្ធិសញ្ញាបំពេញបន្ថែម ឆ្នាំ២០០៥ និងឆ្នាំ២០១៩ ព្រមទាំងការប្រើប្រាស់ផែទីមិនត្រឹមត្រូវ រួចប្តឹងប្រទេសវៀតណាម តាមយន្តការអន្តរជាតិផង។
(អត្ថបទបន្ថែម៖ CWCI Cambodia)
អត្ថបទ RFA Khmer / 29-30/09/2020
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកកិច្ចការព្រំដែន {លោក វា គឹមហុង} ថា ប្រទេសវៀតណាម មិនបានសាងសង់សំណង់រឹងមាំ នៅក្នុងទឹកដីប្រទេសកម្ពុជាទេ ហើយការសាងសង់កន្លងមក គឺធ្វើឡើងក្នុងទឹកដីរបស់វៀតណាម ប៉ុណ្ណោះ។ ការអះអាងពីអ្នកជំនាញកិច្ចការព្រំដែននេះ មានភាពផ្ទុយគ្នា ទៅនឹងអភិបាលខេត្តកណ្ដាល លោក គង់ សោភ័ណ្ឌ ថាវៀតណាមបានសាងសង់សំណង់រឹងមាំរហូតទៅដល់ ១០ កន្លែង ពីខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនដែលមិនទាន់មានការឯកភាពគ្នា។ លើសពីនេះ កម្ពុជាក៏ធ្លាប់ផ្ញើកំណត់ទូតតវ៉ា ទៅវៀតណាមរឿងនេះដែរ។
ប្រធានគណៈកម្មាធិការចម្រុះកិច្ចការព្រំដែន លោក វ៉ា គឹមហុង ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា ការសាងសង់ប៉ុស្តិ៍ របស់អាជ្ញាធរវៀតណាម នៅតាមតំបន់ព្រំដែនកន្លងមក មិនបានឆ្លងចូលទឹកដីប្រទេសកម្ពុជាទេ គឺបានសាងសង់ក្នុងទឹកដីរបស់ប្រទេសវៀតណាម។
លោកថា សំណង់ទាំងនោះ មិនមែនជាសំណង់រឹងមាំទេ គឺមានតែសំណង់ធ្វើពីបង្គោលឈើ ដើម្បីសង់ឱ្យផុតពីផ្ទៃទឹកតែប៉ុណ្ណោះ។ លោកលើកឡើងថា ប៉ុស្តិ៍ត្រួតពិនិត្យដែល វៀតណាមបានសាងសង់នោះ គឺនៅចន្លោះទន្លេមេគង្គ និងនៅទន្លេបាសាក់ ចំនួន ៣២ តង់ គឺមិនមានចំនួនច្រើនរហូតទៅដល់រាប់រយ ដូចមានការចោទប្រកាន់កន្លងទៅទេ៖ «អូនឯងកុំសួរថា សំណង់រឹងមាំ គ្រាន់តែជាតង់ទេ គេធ្វើឲ្យផុតពីទឹកកន្លែងតំបន់ទឹកលិច។ កុំនិយាយថា ជាសំណង់រឹងមាំ ដូចជាសម្បើមណាស់ ដូចជា អាមេរិកចូលចិត្តនិយាយតែអ៊ីចឹង គឺថា រឹងមាំ នៅហ្នឹងកន្លែងហើយ។ តាមពិត ខ្ញុំធ្លាប់មានបទពិសោធន៍ហើយ មិនមែនជាសំណង់រឹងមាំដូចនៅ ម៉ាន់ ហាសាន់ អីទេ។ គ្រាន់តែលើកឲ្យផុតពីទឹក។ ដូច្នេះ ត្រូវយកមានសសរ មានឈើអី ហើយបានលើកផុតពីទឹកបាន។ បើមិនអ៊ីចឹងទេ លើកពីទឹកម៉េចបាន»។
ការលើកឡើងរបស់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកកិច្ចការព្រំដែនរូបនេះ មានភាពផ្ទុយគ្នា ទៅនឹងអភិបាលខេត្តកណ្ដាល លោក គង់ សោភ័ណ្ឌ ដែលថា វៀតណាមបានសាងសង់សំណង់រឹងមាំរហូតទៅដល់ ១០កន្លែង ពីខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនដែលមិនទាន់មានការឯកភាពគ្នា។
អភិបាលខេត្តកណ្ដាលលោក គង់ សោភ័ណ ប្រាប់អាស៊ីសេរីកាលពីថ្ងៃទី ២៣ ខែកញ្ញាថា តំបន់ដែលវៀតណាម បោះតង់ចំនួន ២៧ ទីតាំង ដែលក្នុងនោះមានតង់ ១០ កន្លែង ឥឡូវវៀតណាម បានកសាងជាសំណង់រឹងមាំ ធ្វើពីឥដ្ឋចាក់គ្រឹះ ក្រវាត់សសរថ្ម ដំបូលស័ង្កសី មានកម្ពស់ ៣ ម៉ែត្រ និងទំហំ ៥ ម៉ែត្រ ឆ្ងាយពីខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនមិនទាន់ឯកភាពគ្នា ១២០ ម៉ែត្រ ឋិតក្នុងស្រុកលើកដែក និងស្រុកកោះធំ។
លោក គង់ សោភ័ណ មានប្រសាសន៍បញ្ជាក់ថា សំណង់រឹងទាំង ១០កន្លែងនោះ គឺវៀតណាម សង់នៅទីតាំងចាស់ដដែល ដើម្បីការពារទឹកភ្លៀង។ រីឯយោធាកម្ពុជា មិនអាចចូលទៅតំបន់នោះ ដោយថ្មើរជើងបាននោះទេ ព្រោះមានទឹកជំនន់នៅរដូវភ្លៀងនេះ។ លោកបានបញ្ជាក់ទៀតថា យោធា និងសមត្ថកិច្ចកម្ពុជា បានហាមវៀតណាម ម្ដងហើយម្ដងទៀត ឱ្យបញ្ឈប់ការសង់សំណង់រឹងមាំទាំងនោះ តែភាគីវៀតណាម បានអង្វរឱ្យកម្ពុជាអនុញ្ញាតឱ្យពួកគេសង់ ដើម្បីការពារជំងឺកូវីដ១៩។
ទាក់ទិននឹងបញ្ហាព្រំដែននេះ ប្រធានក្រុមឃ្លាំមើលកម្ពុជាប្រចាំប្រទេសន័រវេស (Norway) លោក ម៉ែន ណាត បញ្ជាក់ថា ការលើកឡើងរបស់លោក វ៉ា គឹមហុង គ្រាន់តែជាការដោះសារតែប៉ុណ្ណោះ។ លោក ថាតាមច្បាប់អន្តរជាតិ រាល់ការសាងសង់អ្វីមួយ នៅតាមតំបន់ព្រំដែនដែលមិនទាន់មានឯកភាពគ្នា បើទោះបីជាសំណង់នោះ ធ្វើឡើងនៅក្នុងទឹកដីរបស់ខ្លួន ក៏ដោយ ក៏ត្រូវមានការជូនដំណឹងមកភាគីទាំងពីរបានដឹង មិនមែនធ្វើឡើងដោយឯកតោភាគីនោះទេ។
លោកបន្ថែមថា ការសាងសង់ប៉ុស្តិ៍ ត្រួតពិនិត្យរបស់វៀតណាម នៅក្នុងខេត្តកណ្ដាល កន្លងទៅ គឺស្ថិតនៅក្នុងតំបន់មិនទាន់មានការឯកភាពគ្នា ដែលបានចែងនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀង ឆ្នាំ១៩៩៥ និងសន្ធិសញ្ញា ឆ្នាំ២០០៥៖ «យើងសរុបសេចក្ដីមកលោក វ៉ា គឹមហុង និយាយគ្រាន់តែជាលេសដោះសារទេៗ។ ដូច្នេះយើង មិនចង់ឲ្យមានការដោះសារច្រើន យើងអំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ដែលមានតំណាងក្រសួងការបរទេសហ្នឹង ត្រូវតែជំរុញរឿងហ្នឹង ធ្វើលិខិតកំណត់ការទូតអ្វីបន្ថែមទៀត ឱ្យច្បាស់លាស់ ហើយនឹងកសាងសំណុំឯកសារ ប្ដឹងប្រទេសវៀតណាម ក្នុងការឈ្លានពានបូរណភាពទឹកដីកម្ពុជា ទៅភាគី អន្តរជាតិតែម្ដងទៅ»។
តំណាងរាស្ត្រជាប់ឆ្នោត និងជាមន្ត្រីបក្សទទួលបន្ទុកកិច្ចការងារព្រំដែនរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក អ៊ុំ សំអាន អះអាងថា លោក វ៉ា គឹមហុង គួរតែចុះទៅពិនិត្យតង់ និងសំណង់រឹងនៅតំបន់នោះជាក់ស្ដែង ព្រោះខ្លួនជាអ្នកជំនាញព្រំដែន ប្រសើរជាងឆ្លើយគេចវេះយករួចខ្លួនម្ដងហើយម្ដងទៀត៖ «ប្រែក្លាយពីតង់ទៅសំណង់រឹងហ្នឹង នៅតំបន់មួយចំនួនមិនទាន់ឯកភាពគ្នាទេ។ ដូច្នេះមានន័យថា អត់ទាន់ដឹងថា ជាដីរបស់យើង ឬដីរបស់គេទេ ហើយរឿងអីបាន លោក វ៉ា គឹមហុង ថា ធ្វើដំណឹងរឹងលើដីរបស់គេ បើមិនទាន់បោះបង្គោលផងហ្នឹង»។
មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃទី២៩ កញ្ញា បានរៀបចំវេទិកាផ្សព្វផ្សាយស្ដីពីការងារខណ្ឌសីមា និងការបោះបង្គោលព្រំដែនគោក រវាងកម្ពុជា និងប្រទេសវៀតណាម។ លោក វ៉ា គឹមហុង ប្រាប់ថា ការបោះបង្គោលព្រំដែនគោក រវាងប្រទេសទាំងពីរ ដែលមានប្រវែង ១.២៧០ គីឡូម៉ែត្រ គឺនៅសេសសល់ប្រមាណ ១៤% ទៀតតែប៉ុណ្ណោះ។
អ្នកវិភាគសង្គមលោកបណ្ឌិត សេង សារី សុំមិនបកស្រាយរឿងវៀតណាមធ្វើសំណង់នៅលើដីជម្លោះនោះទេ។ ប៉ុន្តែលោកថា យុទ្ធសាស្ត្រ និងទម្លាប់របស់វៀតណាម គឺថា បើចង់បានអ្វីមួយ គឺត្រូវតែមកយកសិន ហើយនៅពេលម្ចាស់គេ ចង់បានទៅវិញ គឺត្រូវប្រើប្រាស់ពេលមួយរយៈផងដែរ។ លោកបារម្ភថា វៀតណាមចង់ប្រើយុទ្ធសាស្ត្រនេះ ក្នុងការសាងសង់តូបនៅតាមតំបន់ព្រំដែន បើកម្ពុជាទាមទារអោយរុះរើវិញ ក៏ត្រូវការពេលវេលាច្រើន ដើម្បីដោះស្រាយផងដែរ។
លោកបន្ថែមថា បញ្ហាព្រំដែនដែលមានភាពចម្រូងចម្រាសមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គឺប្រើប្រាស់សន្ធិ ឆ្នាំ១៩៨៥ និង {សន្ធិសញ្ញាសញ្ញាបំពេញបន្ថែម ឆ្នាំ២០០៥} ដែលធ្វើអោយពលរដ្ឋមិនពេញចិត្តឡើយ ដោយសារតែពួកគេចង់ឲ្យប្រើប្រាស់ផែនទី ដែលបានតម្កល់នៅក្នុងអង្គការសហប្រជាជាតិ ដើម្បីធានាថា ទឹកដីកម្ពុជា គ្មានការបាត់បង់៖ «រាល់ដំណោះស្រាយព្រំដែនកន្លងមក ដែលយើងឃើញហ្នឹង គឺអ្វីដែលយើងឃើញថា ខ្វះខាតហ្នឹង គឺការចូលរួមពីមហាជន រួមទាំងអ្នកជំនាញ ដែលមិនមែនមកពីខាងរដ្ឋាភិបាល ដល់ពេលអ៊ីចឹងទៅ យើងឃើញមានការចម្រូងចម្រាស់ នៅក្នុងការវាស់ព្រំដែនហ្នឹង។ អ៊ីចឹងហើយបញ្ហាវានៅចាក់ស្រេះ នៅឡើយ ហើយវានៅតែបន្ត វិវាទ រវាងខ្មែរ និងខ្មែរដោយសារបញ្ហាព្រំដែននេះ»។
គិតមកទល់ពេលនេះ មានតង់យ៉ាងហោចណាស់ ១២ កន្លែងហើយ ដែលយោធាវៀតណាមបានប្រែក្លាយជាជម្រករឹងមាំ ឋិតស្រុកលើកដែក និងស្រុកកោះធំ ខេត្តកណ្ដាល។ តំបន់ថ្ម ៣ដុំ ក្នុងខេត្តតាកែវ និងស្រុកកំពង់ត្រាច ខេត្តកំពត។ អាជ្ញាធរកម្ពុជា អះអាងថា វៀតណាមបានបោះតង់ចំនួន ២៨៧ កន្លែង នៅតំបន់ដែលមិនទាន់ឯកភាពបោះបង្គោលព្រំដែនក្នុងខេត្តកណ្ដាល ខេត្តតាកែវ ខេត្តព្រៃវែង ខេត្តស្វាយរៀងខេត្តកំពត ត្បូងឃ្មុំ រតនគិរី និងខេត្តមណ្ឌលគិរី។
ក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា ក៏ធ្លាប់ផ្ញើកំណត់ការទូតទៅរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម កាលពីថ្ងៃទី២ ខែមិថុនា ដើម្បីបង្ហាញការតវ៉ារឿងទាហានវៀតណាម សាងសង់ប៉ុស្តិ៍ ចំនួន ៣១ កន្លែងនៅលើទឹកដី មិនទាន់ឯកភាពគ្នា នៅក្នុងខេត្តកណ្ដាល និងខេត្តអានយ៉ាង ប្រទេសវៀតណាម។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក៏ធ្លាប់ទាមទារឱ្យវៀតណាម រុះរើប៉ុស្តិ៍ និងសំណង់រឹងមាំទាំងនោះផងដែរ ប៉ុន្តែវៀតណាម មិនព្រមរុះរើនោះទេ។ ហេតុដូចនេះ ការលើកឡើងរបស់ប្រធានគណៈកម្មាធិការចម្រុះកិច្ចការព្រំដែន លោក វ៉ា គឹម ហុង មិនត្រឹមតែផ្ទុយគ្នាជាមួយការរកឃើញរបស់អភិបាលខេត្តកណ្ដាល ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែហាក់ផ្ទុយគ្នាជាមួយក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា ខ្លួនឯងទៀតផង៕
.