(អត្ថបទ និងរូបភាពបន្ថែមដោយលោក ម៉ែន ណាត ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា) / Updated, 28-12-2019
រឿងរ៉ាវ «កោះត្រល់ (មានផ្ទៃ ៥៧៤ គ.ម.ក្រឡា)» ដែលមានទីតាំងនៅជិតបង្កើយ ចម្ងាយ ១៥ គីឡូម៉ែត្រ ពីខេត្ដកំពត របស់ខ្មែរ ហើយវមានចម្ងាយ ៤៥ គីឡូម៉ែត្រ ពីតំបន់ហាទៀង ពីកម្ពុជាក្រោម (វៀតណាម) ប៉ុន្តែបែរជាធ្លាក់ទៅក្នុងដៃរបស់វៀតណាម កាន់កាប់ និងគ្រប់គ្រង មកទល់សព្វថ្ងៃនេះ។
រឿងកកោះត្រល់នេះ គឺជាប្រធានបទក្ដៅគគុក ក្នុងការវែកញែកដ៏ចម្រូងចម្រាស រវាងថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេសជំនាន់មុន (អង្គសម្ដេចឪ នរោត្ដម សីហនុ) និង ថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេសបច្ចុប្បន្ន (រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន)។
តើ កោះត្រល់ របស់ខ្មែរ បានបាត់បង់នៅពេលណា? អ្វីទៅជាការពិត?
ព្រះករុណាព្រះបាទសម្ដេច នរោត្ដម សីហនុ អតីតព្រះមហាវីរក្សត្រនៃ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ទ្រង់ធ្លាប់បានចេញរាជសារ ចុះថ្ងៃទី១៦ ខែតុលា ឆ្នាំ២០០៤ ពីទីក្រុងប៉េកាំង ប្រទេសចិន ថា «នរោត្ដម សីហនុ មិនដែលទទួលស្គាល់ថា ស្របច្បាប់ និងសមហេតុសមផល អំពីកម្ពុជាក្រោម កោះត្រល់ បានទៅ បារាំង ឬវៀតណាម នោះទេ»។
លោក ជូ អេនឡាយ អតីតនាយករដ្ឋមន្ដ្រីចិន និង លោក ចេន យី អតីតសេនាប្រមុខចិន ដែលជាវីរបុរសចំណាស់ ជាមួយលោកប្រធាន ម៉ៅ សេទុង ធ្លាប់បានមានប្រសាសន៍ទូលថ្វាយ អង្គសម្ដេចឪ នរោត្តម សីហនុ នាអំឡុងឆ្នាំ១៩៥៥ ថា «ច្បាស់ណាស់ កោះត្រល់ជារបស់ខ្មែរ ដ្បិតជាប់នឹងទឹកដីខ្មែរ មិនជាប់ជាមួយទឹកដីវៀតណាមទេ»។
រីឯលោក ហ៊ុន សែន ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ជាមេដឹកនាំយោធានិយមនៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ បានអះអាងថា «កោះត្រល់ បានបាត់បង់ពីខ្មែរ ក្លាយជារបស់វៀតណាម តាំងពីយូរយារ ជំនាន់អ្នកដឹកនាំប្រទេសមុនៗ មកម្ល៉េះ» (?)។ កាលពីថ្ងៃទី ៩ សីហា ២០១២ លោក បាននិយាយម្នាក់ឯង ក្នុងរដ្ឋសភា ជាង ៥ ម៉ោង អំពីរឿងរ៉ាវព្រំដែនខ្មែរ កោះត្រល់ និងប្រជុំកោះ នៅដែនសមុទ្រខ្មែរ ដោយលោក បានសង្កត់ធ្ងន់ៗថា «កោះត្រល់ ត្រូវបានអគ្គទេសាភិបាលបារាំង ឈ្មោះ ប្រេវីយេ (Jules Brévié) ប្រគល់ឲ្យដែនកូសាំងស៊ីន (កម្ពុជាក្រោម) តាមលិខិត ចុះថ្ងៃទី ៣១ មករា ១៩៣៩ មកម្ល៉េះ»។ (មានលិខិតលោក ប្រេវីយេ (Brévié) សូមទាញយក ជាអង់គ្លេស – English និង បារាំង – French ហើយនិងបកប្រែក្រៅផ្លូវការជា ភាសាខ្មែរ – Khmer)។
លោក ហ៊ុន សែន បន្ថែមថា កោះត្រល់ វាទៅជាមួយកម្ពុជាក្រោម ដែលត្រូវបានបារាំង ផ្ទេរសិទ្ធិដែនកូសាំងស៊ីន (កម្ពុជាក្រោម) ទៅឲ្យវៀតណាម ជាអ្នកគ្រប់គ្រង នៅឆ្នាំ១៩៤៩ (២៧ កញ្ញា ១៩៤៩)។
ដូច្នេះយើងសិក្សាខ្លឹមសារលិខិត លោក ប្រេវីយេ (Brévié, ឬឈ្មោះពេញ Jules Brévié) ជាអាណាព្យាបាលរបស់បារាំង ប្រចាំនៅឥណ្ឌូចិន ថ្ងៃទី ៣១ មករា ១៩៣៩ ត្រូវបានប្រែជាភាសាខ្មែរ បានបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះថា «កោះត្រល់ ត្រូវដាក់ឲ្យខាងកូសាំងស៊ីន គ្រប់គ្រប់គ្រងខាងផ្នែករដ្ឋបាល និងប៉ូលីស ប៉ុណ្ណោះ»។ ប៉ុន្តែកោះនេះ នៅតែជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្មែរ។ លោក ប្រេវីយេ សរសេរថា «ខ្ញុំសូមជម្រាបលោក {អភិបាលតំបន់កូសាំងស៊ីន}ថា ខ្ញុំទើបនឹងបានពិនិត្យមើលសារជាថ្មី ម្តងទៀត នៅលើចំណោមរឿងចង្កោមកោះ ដែលនៅក្នុងឈូងសមុទ្រ សៀម ដែលមានការទាស់ទែងគ្នា រវាងប្រទេសកម្ពុជា និង កូសាំងស៊ីន។ ស្ថានភាពនៃ ចង្កោមកោះនេះ ដែលមានរាយ នៅតាមបណ្តោយ ឆ្នេរសមុទ្រខ្មែរ ហើយដែលមានខ្លះ ស្ថិតនៅសែនជិតឆ្នេរសមុទ្រ របស់ខ្មែរ ដែលដីល្បាប់ ដែលកំពុងដុះ និងចេះតែបន្តដុះនេះ នឹងភ្ជាប់កោះទំាងនេះ ទៅនឹងឆ្នេរសមុទ្រ របស់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុង រយៈពេលដ៏ខ្លីខាងមុខ។ តាមការសមហេតុសមផល និង តាមរបៀបភោគម្ពសាស្រ្ត ជាការចាំបាច់ ត្រូវតែដាក់កោះទំាងនេះ ឲ្យនៅក្រោមការគ្រប់គ្រង នៃរាជការរបស់ប្រទេសកម្ពុជា»។
លោក ប្រេវីយេ បញ្ជាក់ក្នុងលិខិតបន្ថែមថា «កោះទំាងឡាយ ដែលស្ថិតនៅខាងត្បូង ខ្សែបន្ទាត់នេះ (សូមមើល ផែនទី) សរុបទំាង កោះហ្វូកុក (កោះត្រល់) ទំាងមូល ត្រូវនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ កូសាំងស៊ីន តទៅទៀត។ ត្រូវដឹងថា ខ្សែបន្ទាត់ខណ្ឌសីមា ដែលបានកំណត់នេះ ហ៊ុំព័ទ្ធកោះហ្វូកុក តាមភាគខាងជើង ដោយនៅចម្ងាយ ៣ គីឡូម៉ែត្រ ពីចំណុចនានា ដែលនៅខាងជើងបំផុត នៃកោះនេះ។ ក៏ប៉ុន្តែ នេះគ្រាន់តែជាការគ្រប់គ្រងផ្នែករដ្ឋបាល និង ប៉ូលីស ប៉ុណ្ណោះ។ ចំណែកបញ្ហាអនិស្សរភាព (ក្រោមចំណុះ) (De pendanco) នៃដែនដី នៃកោះទំាងនេះ នៅទុកដោយឡែកដដែល»។
នៅឆ្នាំ ១៩៨៥ លោក ហ៊ុន សែន កាលនោះមានងារជា«សមមិត្ដ» នៅឡើយ បានឡើងកាន់កាប់មុខតំណែង ជានាយករដ្ឋមន្ដ្រីនៃ រដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា ដែលជារដ្ឋាភិបាល ស្ថិតក្រោមការត្រួតត្រា របស់វៀតណាម។ នៅឆ្នាំ១៩៨៥ នោះ យើងឃើញមានការបោះពុម្ពសៀវភៅសិក្សា សម្រាប់សិស្សានុសិស្ស ថ្នាក់ទី៧ មុខវិជ្ជា ភូមិវិទ្យា នាសម័យនោះ បានបែងចែកអំពីសណ្ឋានដី និង ភោគទ្រព្យរ៉ែ ក្នុងដែនសមុទ្រខ្មែរ ដែលក្នុងនោះ ក៏បានបញ្ជាក់អំពី ក្រុមកោះរបស់ខ្មែរ ថា «កោះ ដែលនៅឯនាយ ស្ទើរកោះវាលរេញ មាន បី ក្រុម គឺ៖ ក្រុមទី១- នៅពីមុខកំពង់ផែកំពង់សោម មានកោះពស់, ក្រុមទី២- នៅមុខរាម មានកោះតាកៀវ កោះឫស្សី កោះត្រែះ កោះចន្លុះ និងកោះស្រមោច, ក្រុមទី៣- បន្ដទៅ កោះត្រល់ មានកោះថ្មី និងកោះសេះ ។ នៅក្នុងលំហឈូងសមុទ្រកម្ពុជា មានកោះតាង កោះអាគ្នេយ៍ កោះព្រីង កោះវៀ និង កោះវ៉ៃ»។
នៅថ្ងៃទី ២៧ ធ្នូ ឆ្នាំ ១៩៨៥ សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា ដែលមានសមមិត្ដ ហ៊ុន សែន ជានាយករដ្ឋមន្ដ្រី បានចុះ សន្ធិសញ្ញាកំណត់ព្រំដែនរដ្ឋ ជាមួយសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម ដោយមានភ្ជាប់ផែនទីព្រំដែនផង ដែលលោក វ៉ា គឹមហុង ប្រធានគណៈកម្មាធិការព្រំដែននៃរដ្ឋាភិបាល កាលពីថ្ងៃ ២ កក្កដា ២០១៥ បានសារភាពថា «ផែនទីព្រំដែន ជាមួយវៀតណា បោះពុម្ភនៅវៀតណាម»។ ចាប់តាំងពីមាន សន្ធិសញ្ញាកំណត់ព្រំដែនរដ្ឋ ឆ្នាំ១៩៨៥ (ព្រំដែនគោក) រួចហើយសៀវភៅសិក្សា ផ្នែកមុខវិជ្ជា «ភូមិវិទ្យា» ក្រោយៗមកទៀត ក៏លែងមាននិយាយអំពីឈ្មោះ កោះត្រល់ (វៀតណាមហៅកោះ ភូកុក- Phu Quoc) និង ចង្កោមកោះក្រចកសេះ (វៀតណាមហៅ ថូជូ) សម្រាប់ឱ្យកូនខ្មែររៀនសូត្រតទៅទៀត។
ក្រុមអ្នកជំនាញកិច្ចការព្រំដែនខ្មែរ បានចោទប្រកាន់ លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងរឿងចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយវៀតណាម ហៅថា «កិច្ចព្រមព្រៀងតំបន់ទឹកប្រវត្តិសាស្ត្រ» ធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី ៧ ខែកក្កដា ១៩៨២ ក្នុងនាមគាត់ ជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស ដែលលើកបន្តុបឡើងដោយវៀតណាម កាលនោះ។ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ បានដាក់ដែនទឹក ឬដែនសមុទ្រខ្មែរ ដែលហ៊ុំព័ទ្ធ «កោះត្រល់» ទាំងមូលផង (សូមមើលផែនទី)។ កិច្ចព្រមព្រៀងដដែលនេះ បានបើកផ្លូវ ឲ្យអ្នកនេសាទវៀតណាម ចូលមកក្នុងដែនសមុទ្រខ្មែរ គឺនេសាទតាមអំពើចិត្ត រហូតមកទល់សព្វថ្ងៃ។
នៅឯកិច្ចពិគ្រោះយោបល់ជាមួយ ក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា លោក ស៊ាន ប៉េងសែ អ្នកជំនាញកិច្ចការព្រំដែនខ្មែរ នាថ្ងៃទី ២២ កុម្ភៈ ២០១៦ បានស្តីបន្ទោស លោក ហ៊ុន សែន ថា «មិនចេះស្រឡាញ់ជាតិ» បានកាត់កងខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែន និងដែនសមុទ្រមួយភាគ ទៅឲ្យវៀតណាម។ លោក ប៉េងសែ បញ្ជាក់ថា កោះត្រល់ ត្រូវបានវៀតណាម ចាប់ផ្តើមកាន់កាប់ បន្ទាប់ពីមានសន្ធិសញ្ញា ឬ កិច្ចព្រមព្រៀងតំបន់ទឹកប្រវត្តិសាស្រ្ត ឆ្នាំ១៩៨២ (ថ្ងៃទី ៧ ខែកក្កដា ១៩៨២) ធ្វើឡើងក្នុងសម័យ វៀតណាម ត្រួតត្រាកម្ពុជា។
សន្ធិសញ្ញាថ្មីៗ ជាមួយវៀតណាម
នៅថ្ងៃទី ១០ ខែតុលា ឆ្នាំ ២០០៥ លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងនាមជានាយករដ្ឋមន្ដ្រីកម្ពុជា បានចុះហត្ថលេខាលើ សន្ធិសញ្ញាព្រំដែនបំពេញបន្ថែម ជាមួយសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម មានលោក ផាន វ៉ាន់ខាយ (Phan Van khai) ជានាយករដ្ឋមន្ដ្រី នៅប្រទេសវៀតណាមតែម្ដង ដោយប្រថាប់ត្រា ទៅលើ សន្ធិសញ្ញាកំណត់ព្រំដែនរដ្ឋ ឆ្នាំ១៩៨៥ ក្នុងការកំណត់ព្រំដែនគោក {ខុសច្បាប់} រវាងកម្ពុជា និងវៀតណាម ឱ្យកាន់តែរឹងមាំ។ ទីបំផុត សន្ធិសញ្ញាបំពេញបន្ថែម ទៅលើសន្ធិសញ្ញាកំណត់ព្រំដែនរដ្ឋ កម្ពុជា-វៀតណាម ឆ្នាំ១៩៨៥ នេះ បានក្លាយជាច្បាប់ ដែលប្រកាសឱ្យប្រើដោយព្រះរាជក្រម ចុះថ្ងៃទី ៣០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០៥។ សន្ធិសញ្ញាព្រំដែនបំពេញបន្ថែមនេះ ត្រូវបានរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ធានាអះអាងថា មិនឱ្យមានការបាត់បង់បូរណភាពទឹកដី (ផ្ទៃដីគោក) ទំហំ ១៨១.០៣៥ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា បស់កម្ពុជាឡើយ។
មុននឹង សន្ធិសញ្ញាបំពេញបន្ថែម ឆ្នាំ២០០៥ ទៅលើសន្ធិសញ្ញាកំណត់ព្រំដែនរដ្ឋ រវាងកម្ពុជា-វៀតណាម ឆ្នាំ១៩៨៥ ចេញជារូបរាង និងត្រូវបានប្រថាប់ត្រា ប្រកបដោយជោគជ័យនោះ គឺមានភាពប្រទាញប្រទង់គ្នាខ្លាំងណាស់ នៅក្នុងស្ថាប័នជាតិ អ្នកនយោបាយពីបក្សប្រឆាំង និងប្រតិកម្ម ពីអង្គការសង្គមស៊ីវិលផង។ ជាក់ស្ដែង សកម្មជនព្រំដែន ៤ នាក់ រួមមាន លោក រ៉ុង ឈុន ប្រធានសមាគមគ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យ, លោក ជា មុន្នី ប្រធានសហជីពសេរីកម្មករនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា, លោក ម៉ែន ណាត ប្រធានសមាគមមន្ដ្រីរាជការឯករាជ្យកម្ពុជា និង លោក អៀ ចាន់ណា អគ្គលេខាធិការរងចលនានិស្សិតដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ - អ្នកទាំងអស់គ្នា ក្នុងនាមជា ក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា ត្រូវបានរាជរដ្ឋាភិបាល ប្ដឹងទៅតុលាការ ហើយតុលាការ ក៏បានចេញដីកាចាប់ខ្លួន បន្ទាប់ពី អ្នកទាំង ៤ ចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ ចុះថ្ងៃទី ១១ ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០០៥ លើកឡើងអំពីបញ្ហាគ្រោះថ្នាក់ នៃបូរណភាពទឹកដីខ្មែរ {និងបានអំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរ ចូលរួមកាន់ទុក្ខ ចំពោះការបាត់បង់បូរណភាពទឹកដីខ្មែរ ទៅវៀណាម តាមរយៈសន្ធិសញ្ញាព្រំដែនបំពេញបន្ថែម ថ្មីនេះ}។
កាលពីថ្ងៃទី ១៧ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ ២០១៣ កន្លងទៅថ្មីៗនេះ លោក រ៉ុង ឈុន តំណាងក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា និងជាប្រធានសមាគមគ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យ បានធ្វើលិខិតផ្លូវការមួយច្បាប់ គោរពជូន «សម្ដេចតេជោ សែន» ឱ្យធ្វើការពិចារណា ចំពោះបញ្ហាទឹកដី និងកោះ (ជាពិសេស កោះត្រល់) ដែលបានបាត់បង់ ទៅប្រទេសជិតខាង។ {លោក រ៉ុង ឈុន បានលើកសៀវភៅ ភូមិវិទ្យា ថ្នាក់ទី៧ ដែលបោះពុម្ភនៅឆ្នាំ១៩៨៥ បង្ហាញអ្នកកាសែត ក្នុងសន្និសីទកាសែតមួយថា កោះត្រល់ នៅតែកម្មសិទ្ធរបស់ខ្មែរ ពីព្រោះវាស្ថិតក្នុងកម្មវិធីសិក្សាក្នុងសៀវភៅនេះ}។
មជ្ឈដ្ឋានអ្នកច្បាប់ បានលើកឡើងថា ការបោះពុម្ពសៀវភៅសិក្សា សម្រាប់ឱ្យសិស្សានុសិស្ស រៀនសូត្រ ជាការយកចិត្ដទុកដាក់ និងប្រុងប្រយ័ត្នខ្លាំងណាស់ ហើយសៀវភៅសិក្សា មុខវិជ្ជាភូមិវិទ្យា ថ្នាក់ទី៧ បោះពុម្ពនៅឆ្នាំ ១៩៨៥ នៅមានឈ្មោះ កោះត្រល់ ជាកោះរបស់ខ្មែរ ប៉ុន្តែបែរជាត្រូវបានលុបបំបាត់ឈ្មោះ កោះត្រល់ និងចង្កោមកោះក្រចកសេះ នេះទៅវិញ ពោលគឺនៅពេលលោក ហ៊ុន សែន ត្រូវបានវៀតណាម លើកបន្តុបជានាយករដ្ឋមន្រ្តីខ្មែរ នៅឆ្នា១៩៨៥។ នោះមានន័យថា ឈ្មោះ កោះត្រល់ ទើបត្រូវបានលុបបំបាត់ចោល ពីកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្មែរ ចាប់តាំងពីថ្ងៃទី ២៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៨៥ តរៀងមក តាមស្មារតីនៃ សន្ធិសញ្ញាកំណត់ព្រំដែនរដ្ឋ ឆ្នាំ១៩៨៥ រវាង កម្ពុជា-វៀតណាម ក្នុងសម័យសមមិត្ដ ហ៊ុន សែន ធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ដ្រីនៃ សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា។
មកដល់ថ្ងៃទី ៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៩ ព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហមុនី ឡាយព្រះហស្ថលេខាជាថ្មីទៅលើ សន្ធិសញ្ញាព្រំដែនបំពេញបន្ថែមថ្មី ជាមួយវៀតណាម ហៅថា «សន្ធិសញ្ញាបំពេញបន្ថែម ២០១៩» ដោយបន្ថែមខ្លឹមសារទៅលើ សន្ធិសញ្ញាព្រំដែនបំពេញបន្ថែម ២០០៥ និង សន្ធិសញ្ញាកំណត់ព្រំដែន ឆ្នាំ១៩៨៥ ដែលជាសន្ធិសញ្ញាខុសច្បាប់នោះ។ តាមច្បាប់អន្តរជាតិ គឺថា សន្ធិសញ្ញា ឬកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងឡាយណា ធ្វើឡើងក្រោមការត្រួតត្រារបស់រដ្ឋាភិបាលបរទេស ដែលផ្ទុយច្បាប់អន្តរជាតិ។ សន្ធិសញ្ញាថ្មីនេះ ធ្វើឡើងនៅខែ តុលា ២០១៩ ដោយលោក ហ៊ុន សែន ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលខ្មែរ ជាមួយលោក ង្វៀន ស៊ុនហ៊្វុក នាយករដ្ឋមន្រ្តីវៀតណាម ដើម្បីទទួលស្គាល់លទ្ធផលនៃការបោះបង្គោលព្រំដែន ៨៤% (៣១៥ បង្គោល) ក្នុងចំណោមបង្គោល សរុប ៣៧៥ បង្គោល តាមបណ្តាយព្រំដែនគោក ប្រវែង ១២៧៣ គ.ម.។
ក្រុមអ្នកច្បាប់ បានលើកឡើងទៀតថា មាត្រា២ និងមាត្រា៥៥ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលជាច្បាប់កំពូល នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានចែងរួចហើយថា «បូរណភាពទឹកដីរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា មិនអាចរំលោភបានដាច់ខាត ក្នុងព្រំដែនរបស់ខ្លួន ដែលមានកំណត់ក្នុងផែនទី ខ្នាត ១/១០០ ០០០ ។ …សន្ធិសញ្ញា និងកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងឡាយណា ដែលមិនស្របនឹងឯករាជ្យ អធិបតេយ្យ បូរណភាពទឹកដី អព្យាក្រឹតភាព និងឯកភាពជាតិរបស់ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ត្រូវលុបចោល»។ ដូច្នេះ សន្ធិសញ្ញាកំណត់ព្រំដែនរដ្ឋ រវាង កម្ពុជា-វៀតណាម ដែលបានប្រើប្រាស់ ផែនទី ខ្នាត ១/៥០ ០០០ ដែលផ្ទុយនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ត្រូវចាត់ទុកជាមោឃៈទាំងស្រុង ស្របតាមស្មារតី មាត្រា១៥០ ថ្មី កថាខណ្ឌទី២ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលបានចែងថា «ច្បាប់ និងសេចក្តីសម្រេចទាំងឡាយ នៃស្ថាប័ននានារបស់រដ្ឋ ត្រូវស្របនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ជាដាច់ខាត»។
សន្ធិសញ្ញា និង កិច្ចព្រមព្រៀងនានា ជាមួយវៀតណាម ដែលរដ្ឋាភិបាល លោក ហ៊ុន សែន បានទទួលស្គាល់ និងបន្តអនុវត្តនោះ វាផ្ទុយពីកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ឆ្នាំ១៩៩១ និង រដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់កម្ពុជា ឆ្នាំ១៩៩៣៕
ឯកសារពិគ្រោះ
– អត្ថបទពីគេហទំព័រ DNT7, 2013
– រដ្ឋធម្ននុញ្ញាកម្ពុជា
– កិច្ចព្រមព្រព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ១៩៩១
– សន្ធិសញ្ញាព្រំដែនគោក ១៩៨៥, ២០០៥, ២០១៩ និង កិច្ចព្រមព្រៀងតំបន់ទឹកប្រវត្តិសាស្ត្រ ១៩៨២
– ឯកសារព្រំដែន របស់លោក ស៊ាន ប៉េងសែ និងឯកសារស្រវជ្រាវមួយចំនួន
ឯកសារភ្ជាប់
- – សន្ធិសញ្ញាព្រំដែនបំពេញបន្ថែម ឆ្នាំ ២០១៩ សូមទាញយកខ្លឹមសារទាំងស្រុង (ទាញយក / Download)។ អត្ថបទនេះវិញ គឺព្រះរាជក្រឹត្យព្រះមហាក្សត្រ លើសន្ធិសញ្ញានេះ (Download)។
- – សន្ធិសញ្ញាព្រំដែនបំពេញបន្ថែម ឆ្នាំ ២០០៥ លើសន្ធិសញ្ញាកំណត់ព្រំដែនរដ្ឋ ឆ្នាំ១៩៨៥ (សូមទាញយក Download)
- – សន្ធិសញ្ញាកំណត់ព្រំដែនរដ្ឋ រវាងកម្ពុជា និងវៀតណាម ឆ្នាំ ១៩៨៥ ភ្ជាប់ជាមួយបញ្ជីស្ថិតិ ផែនទីព្រំដែន ឆ្នាំ ១៩៨៥ (ច្បាប់ដើម) Download
- – សន្ធិសញ្ញាកំណត់ព្រំដែនរដ្ឋ រវាងកម្ពុជា និងវៀតណាម ឆ្នាំ ១៩៨៥ (សូមទាញយក Download)
- – កិច្ចព្រមព្រៀង ស្តីពីលក្ខន្តិកៈព្រំដែនគោក ថ្ងៃទី ២០ កក្កដា ១៩៨៣ Download
- – កំណត់ហេតុប្រជុំ ជាឯកសារសម្ងាត់ ឆ្នាំ ២០០៧ ស្តីពីការបោះបង្គោលព្រំដែន កម្ពុជា-វៀតណាម Download
- – សារាចរណែនាំ ថ្ងៃទី ២៦ កុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៨៦ ដោយលោក ហ៊ុន សែន បានផ្តល់សិទ្ធិ និងការពារពលរដ្ឋវៀតណាម នៅកម្ពុជា – សូមទាញយក (Download)
- – លិខិតលោក ប្រេវីយេ (Brévié) អំពីកោះត្រល់ ថ្ងៃ ៣១ មករា ១៩៣៩ (សូមទាញយក ជាអង់គ្លេស – English និង បារាំង – French ហើយនិងបកប្រែក្រៅផ្លូវការជា ភាសាខ្មែរ – Khmer)
- – កិច្ចព្រមព្រៀងតំបន់ទឹកប្រវត្តិសាស្រ្ត ថ្ងៃ ៧ កក្កដា ១៩៨២ រវាងលោក ហ៊ុន សែន និងលោក ង្វៀង កូថាច់ (សូមទាញយក «ច្បាប់ដើម» Download ឬទាញយក «ចម្លង» Download)
- – សន្ធិសញ្ញា មិត្តភាព និងសហប្រតិបត្តិការ កម្ពុជា-វៀតណាម ១៩៧៩ Download
- – កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ២៣ តុលា ១៩៩១ Download
- – ច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ ឆ្នាំ១៩៩៤ Download
- – ច្បាប់ស្តីពីសញ្ជាតិខ្មែរ ឆ្នាំ១៩៩៦ Download
- – ព្រះរាជសារសម្តេច នរោត្តម សីហនុ ថ្ងៃ ១៧ កក្កដា ២០០៣ ថាជនជាតិវៀតណាម រាប់លាននាក់ រស់នៅកម្ពុជា (Download)
- លិខិតលោក ហ៊ុន សែន ទូលថ្វាយព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហនុ ថ្ងៃទី ៣១ កក្កដា ឆ្នាំ ២០០០ (សូមទាញយក Download)
.