អត្ថបទ ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី (The Cambodia Daily) / 02-2-2021
ក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ១៩៩១ សហគមន៍អន្តរជាតិ បានចំណាយលុយជាងពីរពាន់លាន (ជាង ២០០០លាន)ដុល្លារអាមេរិក ដើម្បីរៀបចំដំណើរការ និងប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញនៅកម្ពុជា ក្រោយសង្គ្រាមស៊ីវិលដ៏រ៉ាំរ៉ៃជាងពីរទសវត្ស។
តាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ អង្គការសហប្រជាជាតិ បានរៀបចំការបោះឆ្នោតតំណាងរាស្រ្ត ដើម្បីបង្កើតរដ្ឋសភា និងរដ្ឋាភិបាលតាមបែបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៣។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីមួយ ត្រូវបានគេតាក់តែងឡើង និងទទួលបានការអនុម័តពីសមាជិកសភា នៅថ្ងៃទី២៤ ខែកញ្ញា ក្នុងឆ្នាំដដែលនោះ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ បានចែងអំពីចំណុចជាច្រើនដើម្បីធានាអំពីដំណើរការ និងយន្តការប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ព្រមទាំងនិតិវិធីនៃការប្រតិបត្តិដំណើរការ និងយន្តការទាំងអស់នោះ។
អ្នកតាមដានអំពីស្ថានការណ៍នយោបាយនៅកម្ពុជា បានចាត់ទុករដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឆ្នាំ១៩៩៣ នេះថា វាមិនគ្រាន់តែ មានខ្លឹមសារធានានូវដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យប៉ុណ្ណោះទេ តែថែមទាំងជួយលើកស្ទួយ ឲ្យមានការបង្រួបបង្រួមជាតិក្នុងចំណោមអ្នកនយោបាយខ្មែរទៀងផង។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញនោះ តម្រូវឲ្យភាគីនយោបាយនិមួយៗ មានការធ្វើសម្បទានឲ្យគ្នា ទៅវិញទៅមក ដើម្បីអាចបង្កើតរដ្ឋាភិបាលបាន តាមរយៈគោលការណ៍ពីរភាគបី (២/៣)។
ចំណុចនេះត្រូវគេចាត់ទុកថា វាជាលក្ខ័ណ្ឌដ៏សំខាន់ដែលតម្រូវឲ្យអ្នកនយោបាយរៀនធ្វើការជាមួយគ្នា បើទោះបីពួកគេមានទស្សនៈនយោបាយ និងគណបក្សផ្សេងគ្នាយ៉ាងណាក៏ដោយ។ តែអ្វីៗគឺផ្ទុយពីការរំពឹងទុកទាំងអស់។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញនោះ ត្រូវបានអ្នកនយោបាយខ្មែរ ជាពិសេស លោក ហ៊ុន សែន ដែលជាអ្នកមានអំណាចខ្លាំងនៅកម្ពុជា តែងតែរំលោភបំពាន និងកែប្រែជាបន្តបន្ទាប់។
ក្នុងពេលរំលោភ ឬកែប្រែរដ្ឋធម្មនុញ្ញម្តងៗ គេសង្កេតឃើញ លោក ហ៊ុន សែន តែងតែមានឱកាសពង្រឹងអំណាចផ្តាល់ខ្លួនខ្លាំងឡើងៗ ខណៈអ្នកនយោបាយដែលគាំទ្រលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងការរំលោភបំពាននោះ រមែងរីករាយនឹងផលប្រយោជន៍មួយចំនួន ដែលលោក ហ៊ុន សែន ផ្តល់ឲ្យមួយគែៗ ប៉ុន្តែពួកគេមិនដែលគិតអំពីផលវិបាកចំពោះខ្លួន និងជាតិ នាពេលអនាគតនោះឡើយ។
មួយឆ្នាំក្រោយពីការធ្វើរដ្ឋប្រហាររបស់លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ ការបោះឆ្នោតសភា ជាលើកទីពីរ ត្រូវបានធ្វើឡើងក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទាំងស្រុង ក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៨។
តាមរយៈការបោះឆ្នោតនោះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ទទួលបាន ៦៤ អាសនៈ ក្នុងរដ្ឋសភា គណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ទទួលបាន ៤៣ អាសនៈ ហើយគណបក្សសម រង្ស៊ី ទទួលបាន ១៥ អាសនៈ។
លទ្ធផលបោះឆ្នោតនោះ គឺមិនអនុញ្ញាតឱ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា អាចបង្កើតរដ្ឋាភិបាលបានទេ ព្រោះរដ្ឋធម្មនុញ្ញ តម្រូវឱ្យមានការគាំទ្រពីសមាជិកសភា ចំនួនពីរភាគបី (២/៣) ក្នុងការបង្កើតរដ្ឋាភិបាល។ នៅពេលនោះ លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវការការគាំទ្រជាចាំបាច់ពី គណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ដើម្បីឲ្យគាត់ អាចទទួលបានសម្លេងគាំទ្រពីសមជិកសភា យ៉ាងតិចពីរភាគបី (២/៣) ឬស្មើនឹង ៨២ សម្លេង ក្នុងការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មីមួយបាន។ កាលណោះ ដោយសារគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ត្រូវការគ្នាទៅវិញទៅមក គណបក្សទាំងពីរ បានរួមគ្នារំលោភនិតិវិធីរបស់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ក្នុងការបង្កើតរដ្ឋាភិបាល។
បើតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ គេត្រូវការបង្កើតថ្នាក់ដឹកនាំ និងរចនាសម្ព័ន្ធរដ្ឋសភាសិន ទើបរដ្ឋសភា អាចបើកអង្គប្រជុំបោះឆ្នោតផ្តល់សេចក្តីទុកចិត្តដល់សមាជិករដ្ឋាភិបាលថ្មី។
ប៉ុន្តែនៅក្រោយការបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០០៣ ដើម្បីផលប្រយោជន៍ទៅវិញទៅមក គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច បានយល់ព្រមបង្កើតមាត្រា រដ្ឋធម្មនុញ្ញបន្ថែមមួយចំនួន ដែលបើកផ្លូវឲ្យមានការបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់ ក្នុងការបង្កើតថ្នាក់ដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល និងរដ្ឋសភា ក្នុងពេលតែមួយ។
បើទោះបីជាមានការរំលោភរដ្ឋធម្មនុញ្ញក៏ដោយ ក៏សមាជិកសភា នៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច សុទ្ធតែរីករាយនឹងគាំទ្រដំណោះស្រាយបែបនេះ តាមការចង់បានរបស់លោក ហ៊ុន សែន។
អ្នកសង្កេតការណ៍ជាច្រើនអះអាងថា យុទ្ធសាស្រ្តនេះ បានជួយពង្រឹងអំណាច របស់លោក ហ៊ុន សែន មួយកំរិតបន្ថែមទៀត ហើយក្រោយមក លោក ហ៊ុន សែន បានប្រើប្រាស់អំណាចនោះ បង្រ្កាប និងកំចាត់ក្រុមអ្នកនយោបាយទាំងនោះវិញ ដូចជាក្រុមលោក ជា ស៊ីម ក្នុងគណបក្សរបស់គាត់ និងពួកមេដឹកនាំគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ជាដើម។
ស្រឌៀងគ្នានឹងលទ្ធផលបោះឆ្នោត ឆ្នាំ១៩៩៨ នោះ គឺលទ្ធផលបោះឆ្នោតក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៣។ លទ្ធផលពេលនោះ មិនបានធ្វើឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ទទួលបានអាសនៈសភា ចំនួនពីរភាគបី (២/៣) ឬ ៨២ សម្លេងក្នុងសភា ដើម្បីបង្កើតរដ្ឋាភិបាល បានឡើយ។
ប៉ុន្តែលើកនេះ លោក ហ៊ុន សែន មានជម្រើសពីរ មិនមែនតែមួយដូចក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៨ នោះទេ។ ពេលនោះលោក ហ៊ុន សែន អាចរើសយកគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ដែលទទួលបាន ២៦ អាសនៈក្នុងរដ្ឋសភា ឬ គណបក្សសម រង្ស៊ី ដែលទទួលបាន ២៤អាសនៈ ព្រោះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា របស់គាត់ទទួលបានតែ ៧៣ អាសនៈប៉ុណ្ណោះ។
លើកនេះក៏ដូចជាក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៨ ដែរ ការតវ៉ាប្រឆាំងនឹងភាពមិនប្រក្រតី នៃការបោះឆ្នោត ត្រូវបានធ្វើឡើងដោយគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច និងគណបក្សសម រង្ស៊ី ហើយការតវ៉ានោះ បានអូសបន្លាយពេលជិតមួយឆ្នាំ ទើបគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិចបានព្រមព្រៀងជាមួយលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មី តាមរូបមន្តបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់ ដូចឆ្នាំ១៩៩៨ ដែរ។
អ្នកឃ្លាំមើល បានរិៈគន់គណបក្សទាំងពីរ ថាបានបន្តរំលោភស្មារតីដើមនៃ រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឆ្នាំ១៩៩៣ ដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយថាការដែលគណបក្សទាំងពីរ ធ្វើបែបនេះ គឺដើម្បីតែផលប្រយោជន៍ និងអំណាចបក្សរៀងៗខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ។
គេសង្កេតឃើញថា ទាំងអ្នកនយោបាយរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្ស ហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច សុទ្ធតែអបអរសាទរ និងរីករាយជាមួយរូបមន្ត នៃដំណោះស្រាយនយោបាយ តាមរយៈការបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់នោះ បើទោះបីជារូបមន្តនេះ ជាវិធីរំលោភស្មារតីដើមរបស់ រដ្ឋធម្មនុញ្ញក៏ដោយ។ ផ្ទុយទៅវិញ ពួកអ្នកនយោបាយទាំងនោះ មិនបានមើលឃើញអំពីគ្រោះថ្នាក់នៃការពង្រឹងអំណាចរបស់លោក ហ៊ុន សែន ឡើយ។ នៅដើមឆ្នាំ ២០០៥ សមាជិកសភានៃគណបក្សទាំងពីរដដែលនេះ បានរួមដៃគ្នាបង្គ្រប់សម្លេងពីរភាគបី (២/៣) ដើម្បីបោះឆ្នោតដកអភ័យឯកសិទ្ធិសមាជិកសភា ពីលោក សម រង្ស៊ី និងសហការីរបស់គាត់ពីររូបទៀត។
ក្រុមសមាជិកសភាទាំងនោះ បានសម្តែងការគាំទ្រនៃចំណាត់ការនោះ ព្រោះពួកគេហាក់ដូចជារីករាយនឹងបាន ធ្វើអ្វីតាមបំណងរបស់លោក ហ៊ុន សែន តែពួកគេនៅតែមើលមិនឃើញអំពីគ្រោះថ្នាក់ ចំពោះខ្លួនក្នុងពេលអនាគត ដោយសារតែអំណាចរបស់លោក ហ៊ុន សែន កាន់តែខ្លាំងឡើងៗនោះ។
ជាការសងសឹក ចំពោះគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ជាពិសេសគឺសម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណ្ណឫទ្ធិ {នោះ}លោក សម រង្ស៊ី បានដាក់សំណើទៅកាន់រដ្ឋសភា ក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០០៦ ដើម្បីសុំកែរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ពីរូបមន្តពីរភាគបី (២/៣) មក ៥០%+១ វិញ អំពីការបង្កើតរដ្ឋាភិបាល និងការដកអភ័យឯកសិទ្ធិសមាជិកសភា។
អ្នកសង្កេតការណ៍នយោបាយខ្មែរបានសន្និដ្ឋានថា លោក សម រង្ស៊ី ប្រាកដជាទទួលបានការយល់ព្រមពីលោក ហ៊ុន សែន ជាមុន ឬអាចជាការដោះដូរអ្វីមួយ ព្រោះអ្នកនយោបាយទាំងពីររូប បានជួបគ្នាជាច្រើនម៉ោង មុនពេលដែលលោក សម រង្ស៊ី បានលើកឡើងនូវសំណើកែរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ។
ដោយមានការរួមដៃគ្នាពីសមាជិកសភា មកពីគណបក្ស សម រង្ស៊ី និង គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លក្ខខណ្ឌ័ពីរភាគបី (២/៣) ដែលបានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ បានដូរមក ៥០%+១ ចាប់តាំងពីដើមឆ្នាំ ២០០៦ នោះមក។ ការកែរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៅពេលនោះ គឺកាន់តែធ្វើឲ្យលោក ហ៊ុន សែន ប្រមូលផ្តុំអំណាចក្នុងដៃកាន់តែខ្លាំងឡើង។
កាសែត The Cambodia Daily ដែលចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី ៤ ខែមិនា ឆ្នាំ ២០០៦ បានដកស្រង់សំដីលោក គល់ បញ្ញា ដែលជានាយកអង្គការ COMFREL ថា “៥០%+១ គឺជាគ្រោះថ្នាក់ដ៏ធំសម្រាប់គណបក្សប្រឆាំង ប្រសិនបើតុល្យភាពនៃអំណាច ត្រូវបានបាត់បង់នៅក្នុងរដ្ឋសភា”។ រីឯអ្នកវិភាគនយោបាយម្នាក់ទៀត គឺលោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ ក៏ត្រូវបានគេដកស្រង់ទស្សនៈនៅក្នុងអត្ថបទដដែលនេះថា “អ្នកនយោបាយ ប្រញ៉ាប់ប្រញ៉ាល់ពេក ក្នុងការរួមដៃជាមួយជនផ្តាច់ការ ដោយធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដើម្បីសម្របសម្រួលឲ្យមានការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មី តាមរយៈរូបមន្តភាគច្រើនដាច់ខាត” (៥០%បូក១)។
ក្រោយពីសមាជិកសភាមកពីគណបក្ស សម រង្ស៊ី និងគណបក្សប្រជាជានកម្ពុជា រួមដៃគ្នាកែរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ត្រង់ចំណុចនេះហើយ ភ្លាមៗនោះ លោក ហ៊ុន សែន បានបណ្តេញរដ្ឋមន្ត្រីរបស់គណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិចមួយចំនួន ចេញពីមុខតំណែង ហើយសម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណ្ណឫទ្ធិ ដែលជាព្រះប្រធានរដ្ឋសភា នាពេលនោះ ក៏បានដាក់លិខិតលាលែងពីមុខដំណែងភ្លាមៗដែរ។
គេក៏សង្កេតឃើញសមាជិកសភា មកពីគណបក្សសម រង្ស៊ី និងគណបក្សប្រជាជានកម្ពុជា ដែលរួមដៃគ្នា ធ្វើវិសោធនកម្មកែរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៅពេលនោះ ក៏បានសម្តែងការរីករាយគាំទ្រនូវចំណាត់ការនោះ បើទោះបីវាជាវិធានការមួយ ដែលផ្តល់ឱកាសប្រមូលផ្តុំអំណាចកាន់តែខ្លាំងដែលលោក ហ៊ុន សែន ចង់បានជាទីបំផុត យ៉ាងណាក៏ដោយ។
តាមរយៈភស្តុតាង និងការពិតទាំងនេះ ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍បានវាយតម្លៃថា ទាំងសមាជិកសភា មកពីគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច និងគណបក្សសម រង្ស៊ី សុទ្ធតែគាំទ្រលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងការរំលោភ ឬការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នៅពេលណាដែលពួកគេ បានទទួលផលប្រយោជន៍ខ្លះ ពីលោក ហ៊ុន សែន ឬខ្ចីដៃលោក ហ៊ុន សែន កំចាត់សត្រូវ របស់ពួកគេ។
ជាក់ស្តែងសម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណឫទ្ធិ រួមដៃជាមួយលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨ ឆ្នាំ២០០៤ និងការដកអភ័យឯកសិទ្ធិលោក សម រង្ស៊ី ក្នុងឆ្នាំ ២០០៥។ ជាការសងសឹក លោក សម រង្ស៊ី រួមដៃជាមួយលោក ហ៊ុន សែន កែរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ពីរូបមន្ត ពីរភាគបី (២/៣) មក ៥០%+១ ដើម្បីកំចាត់សម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណឫទ្ធិ វិញក្នុងឆ្នាំ២០០៦។ ប៉ុន្តែនៅទីបំផុត ទាំងលោក សម រង្ស៊ី ទាំងសម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណឫទ្ធិ សុទ្ធតែត្រូវបានរងគ្រោះ ដោយអំណាចប្រមូលផ្តុំរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដូចគ្នា។
ក្រៅពីភាគីរបស់សម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណឬទ្ធិ និងភាគីរបស់លោក សម រង្ស៊ី ក្លាយជាជនរងគ្រោះដោយសារការសងសឹកគ្នា លើសង្វៀនយោបាយនេះ គេសង្កេតឃើញភាគីខ្លះ នៃផ្ទៃក្នុងរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក៏រងគ្រោះមិនស្ទើរដែរ។
អំណាចប្រមូលផ្តុំរបស់លោក ហ៊ុន សែន ក៏ត្រូវបានមហាជនមើលឃើញថា បានទទួលជោគជ័យស្ទើរតែទាំងស្រុងក្នុងការកម្ចាត់ និងបង្ក្រាបក្រុមរបស់លោក ជា ស៊ីម ជាភាគីដែលមានអំណាចក្នុងជួរបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ឲ្យទន់ដូចពោះថ្លាន់រឹតឈ្លូស និងកំពុងធ្វើឲ្យមន្ត្រីក្នុងបក្សរបស់គាត់ ខ្លបខ្លាច មិនហ៊ានបញ្ចេញមតិ ឬជំទាស់នឹងអ្វីដែលគាត់ចង់បានឡើយ។
តាមរយៈអំណាចប្រមូលផ្តុំដែលទទួលបានដោយការដាក់ជើងពានថ្វាយពីក្រុមបក្សប្រឆាំង កាលពីឆ្នាំ ២០០៦ បានធ្វើឲ្យលោក ហ៊ុន សែន សម្រេចបំណងធំរបស់លោក ក្នុងការកំចាត់ចោល នូវមន្ត្រីណាដែលគាត់មិនពេញចិត្ត ឬជាឆ្អឹងទទឹងក នឹងការគ្រប់គ្រងអំណាចរបស់គាត់ថែមទៀត៕
.
.