អត្ថបទដោយចលនានិស្សិត SMD

លិខិតមួយច្បាប់របស់ ចលនានិស្សិតដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ (ហៅកាត់ជា​អង់គ្លេស​ថា SMD) បាន​ផ្ញើ​​​ជូន​​​រដ្ឋមន្ត្រី​​ក្រសួង​ការបរទេស​​សហរដ្ឋ​អាមេរិក នៅថ្ងៃទី៣១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ​២០២០ បញ្ជាក់អំពីកោះត្រល់ និង​​ចង្កោម​កោះ​ក្រចកសេះ ដូចដែល​សហរដ្ឋអាមេរិក នៅ​ឆ្នាំ​ ១៩៨៧ បាន​ប្រឆាំង​ជំទាស់​​នឹង​ «កិច្ច​ព្រមព្រៀង​​ដែន​​ទឹក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ រវាង​សាធារណរដ្ឋ​​ប្រជាមានិត​​កម្ពុជា ជាមួយ​វៀតណាម ឆ្នាំ​១៩៨២»។ លិខិតទៅ​​កាន់​រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេស​នេះ ​ចុះហត្ថ​លេខា​ដោយ​លោក ទូច វិបុល ប្រធាន​ប្រតិបត្តិ នៃ​ចលនា​និស្សិត​ខ្មែរ SMD មាន​ពីរ​ភាសា៖ ជាខ្មែរ (Downlaod) និង អង់គ្លេស (Downlaod) ដែល​ត្រូវ​បាន​ផ្សព្វផ្សាយ​នៅ​ថ្ងៃទី ៣១ កក្កដា ដដែល​នេះ។ សូមអាន​ខ្លឹមសារ​លំអិត ជាភាសាខ្មែរ​ដូច​ខាង​ក្រោម។

សូមគោរពជូន
លោក ម៉ៃឃើល ផុមភេអូ (Michael R. Pompeo)
រដ្ឋមន្ត្រី​នៃ​ក្រសួង​ការបរទេស​សហរដ្ឋ​អាមេរិក

លោករដ្ឋមន្រ្តីជាទីគោរពរាប់អាន

យើងខ្ញុំ ចលនានិស្សិតដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ បាន​តាម​ដាន​យ៉ាង​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ ចំពោះ​​សេចក្តីថ្លែង​ការណ៍​របស់​លោក​រដ្ឋមន្ត្រី ថ្ងៃទី​១៣ ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ​២០២០ ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ជម្លោះ​សមុទ្រ​​ចិន​​ខាង​​ត្បូង។ លោក​រដ្ឋមន្ត្រី បាន​បញ្ជាក់​ជំហរ​យ៉ាង​​ម៉ឹង​​ម៉ាត់​ថា «សហរដ្ឋ​អាមេរិក ប្រកាន់​​ជំហរ​​ច្បាស់​លាស់​ថា ការអះអាង​នានា​​របស់​ក្រុងប៉េកាំង ក្នុងការ​ក្តោប​យក​ធនធាន​នានា នៅ​ក្នុង​ឈូង​សមុទ្រ​ស្ទើរ​​តែ​​ទាំង​​អស់ នៅ​សមុទ្រ​ចិន​ខាងត្បូង គឺ​ខុស​ច្បាប់​ទាំង​ស្រុង»។ លោករដ្ឋមន្រ្តី ​ក៏បាន​​សង្កត់​​ធ្ងន់​ថា «សហរដ្ឋ​អាមេរិក ​មាន​ផលប្រយោជន៍​រួមយ៉ាង​ជ្រៅ និង​ជាចីរកាល ជាមួយ​ដៃគូ និង​សម្ព័ន្ធមិត្ត ដែល​បាន​គាំទ្រ​ឲ្យ​មាន​បទបញ្ជា​អន្តរជាតិ​ជា​ធរមាន»

យើងខ្ញុំសូមយកឱកាសនេះ ជម្រាបជូនលោករដ្ឋមន្រ្តី នូវការរំលោភ​ច្បាប់​សមុទ្រ ពី​សំណាក់​​ប្រទេស​វៀត​ណាម មក​លើ​កម្ពុជា ក្នុង​ការ​កាន់​កាប់ ​កោះត្រល់ និង ប្រជុំកោះក្រចកសេះ ដែល​ជាកម្មសិទ្ធិ​របស់​កម្ពុជា ​ផ្អែក​តាម​ប្រវត្តិសាស្ត្រ ភូមិសាស្ត្រ និង​ច្បាប់អន្តរជាតិ។ វៀតណាម បាន​រំលោភ​លើខ្លឹមសារ​នៃ​អនុសញ្ញា​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ ស្ដីពី​ច្បាប់​សមុទ្រ ឆ្នាំ​១៩៨២ កិច្ច​ព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ទីក្រុង​ប៉ារីស​ ស្តីពី​កម្ពុជា ឆ្នាំ​១៩៩១ និង​ធម្មនុញ្ញអាស៊ាន។

– អនុសញ្ញានៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ស្ដីអំពីច្បាប់សមុទ្រ ឆ្នាំ១៩៨២ (UNCLOS 1982)

អនុសញ្ញា​ស្តីអំ​ពី​ច្បាប់សមុទ្រ​ឆ្នាំ១៩៨២ ផ្នែក២ ជំពូក២ មាត្រា៣ ចែងថា «រដ្ឋទាំងអស់​ មាន​សិទ្ធិ​បង្កើត​ប្រវែង នៃ​ដែនសមុទ្រ​របស់​ខ្លូន​​រហូតដល់​ដែន​កំណត់​មិន​លើស​ពីចម្ងាយ ១២ ម៉ាយល៍ ឬស្មេី ២២,២២៤ គីឡូ​ម៉ែត្រ (1 nautical miles = 1,852 meters) ដែល​វាស់​ពីខ្សែ​បន្ទាត់​មូលដ្ឋាន​ដែន​កំណត់​ អនុលោម​តាមអនុសញ្ញានេះ»

យោងតាម​អនុសញ្ញា​អង្គការសហប្រជាជាតិ ស្ដីអំពីច្បាប់​សមុទ្រ ឆ្នាំ​១៩៨២ នេះ និង​តាម​លក្ខខណ្ឌភូមិសាស្ត្រ កោះត្រល់ (វៀតណាមហៅថា Phú Quốc) គឺជា​កម្មសិទ្ធិ​របស់​ប្រទេស​កម្ពុជា ពីព្រោះ​ដី​ដុះបន្ត​ពី​ជួរ​ភ្នំក្រវាញ នៃ​ខេត្ត​កំពត តភ្ជាប់​ទៅ​ដល់​កោះត្រល់ ហើយ​និង​មានរយៈ​ចម្ងាយ​ត្រឹម​តែ ១៥ គីឡូ​ម៉ែត្រ ​ពី​ឆ្នេរ​សមុទ្រ​នៃ​ខេត្ត កំពត ប្រទេស​កម្ពុជា គឺស្ថិត​ក្នុងរង្វង់​ដែន ២២,២២៤ គីឡូម៉ែត្រ ដែល​កំណត់​ដោយ​ច្បាប់​សមុទ្រ​នេះ។ ប៉ុន្តែ កោះត្រល់ មានរយៈ​ចម្ងាយ​រហូតដល់ ៤៥ គីឡូម៉ែត្រ ពីតំ​បន់​ហាទៀង នៃខេត្ត​កៀនយ៉ាង ប្រទេស​វៀតណាម ដែលស្ថិត​នៅ​ផ្ទៃខាង​ក្រៅ​រង្វង់ដែន ២២,២២៤ គីឡូម៉ែត្រ កំណត់ដោយ​ច្បាប់​សមុទ្រ​នេះ

– កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស៍ ឆ្នាំ១៩៩១ (PPA 1991)

ឯកសារទី២ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស មាត្រា១ ចំណុច២-ឃ ចែងថា «បញ្ចប់សន្ធិសញ្ញា និង​កិច្ច​ព្រម ​ព្រៀង​ទាំង​ឡាយ ដែលមិនស្រប​អធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យ បូរណភាព និង​ភាព​មិន​អាច​រំលោភ​បាន នៃដែនដី អព្យាក្រឹតភាព និង ឯកភាពជាតិ​របស់​ខ្លួន»

សន្ធិសញ្ញា និងកិច្ចព្រមព្រៀង ធ្វើឡើង​នៅឆ្នាំ​១៩៧៩ ១៩៨២ ១៩៨៣ និងឆ្នាំ​១៩៨៥ រវាង​វៀតណាម- ​កម្ពុជា ក្រោម​ស្ថានភាព​ដែលកម្ពុជា​ ត្រួតត្រា​ដោយ​កងទ័ព​វៀតណាម បានក្លាយ​ជាមោឃភាព​អស់​ហើយ  ដោយ​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ទីក្រុងប៉ារីស​ ឆ្នាំ​១៩៩១ ប៉ុន្តែ​រដ្ឋាភិបាល​វៀតណាម និង​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា នៅ​តែ​យក​មក​ធ្វើជាមូលដ្ឋាន​ដោះស្រាយ​ជម្លោះ​ព្រំដែន​ វៀតណាម-កម្ពុជា។ រីឯ​សន្ធិសញ្ញា​បំពេញ​បន្ថែមឆ្នាំ​ ២០០៥ និង​ឆ្នាំ ២០១៩ ដែល​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​សព្វថ្ងៃ ប្រើ​ជា​បង្អែក​ដែរ​នោះ ក៏មាន​ខ្លឹមសារ​បំពានទាំង​ស្រុង លើកិច្ចព្រមព្រៀង​ទីក្រុង​ប៉ារីស​នេះដែរ

កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ទីក្រុងប៉ារីស ឆ្នាំ​១៩៩១ គឺជាលិខិតូបរណ៍​អន្តរជាតិ ឬមាន​តម្លៃ​ជា​ច្បាប់​អន្តរជាតិ ដែល​ប្រទេស​ហត្ថលេខី​ទាំងអស់ ត្រូវអនុវត្ត​ឲ្យត្រូវ​ខ្លឹមសារ ​ដោយ​ការគោរព​គ្នា​ជាចាំ​បាច់។ វៀតណាម និង​សមាជិក​នៃ​សមាគម​អាស៊ាន​ភាគច្រើន គឺ​ជាប្រទេ​សហត្ថលេខី​នៃ​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​​ទីក្រុងប៉ារីស​ ស្តីពីកម្ពុជានេះ។

– គោលការណ៍អាស៊ាន (ASEAN Principles)

ធម្មនុញ្ញអាស៊ាន មាត្រា២ ចំណុច២ ចែងថា «អាស៊ាន និងរដ្ឋសមាជិក ត្រូវអនុវត្ត​ឲ្យ​សម​ស្រប​ តាម​គោល​ការណ៍៖ ក). គោរពឯករាជ្យភាព អធិបតេយ្យភាព សមភាព បូរណភាព​ទឹកដី និង​អត្ត​សញ្ញាណ​ជាតិ នៃ​រដ្ឋ ​សមាជិក​អាស៊ាន​ទាំងអស់។ ខ). ចូលរួម​ការប្ដេជ្ញាចិត្ត និង​ការទទួលខុសត្រូវ​រួមគ្នា​ ក្នុង​ការលើក​កម្ពស់​សន្តិភាព សន្តិសុខ និង​វិបុលភាព​ក្នុង​តំបន់។ គ). បដិសេធ​នូវអំពើ​ឈ្លានពាន និង​ការគំរាម​គំហែង ឬការ​ប្រើ​ប្រាស់​កម្លាំង ឬសកម្មភាព​ទាំងឡាយ​ណា ក្នុង​លក្ខណៈ​ដែល​មិនសមស្រប​តាម​ច្បាប់​អន្តរជាតិ។»

នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍​ទៅ​កាន់​អង្គការសហប្រជាជាតិ ថ្ងៃទី ១៧ ខែ​មិថុនា ឆ្នាំ​១៩៨៧ សហរដ្ឋ​អាមេរិក បាន​តវ៉ា​ជំទាស់​នឹង​កិច្ចព្រមព្រៀង​តំបន់ទឹក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែល​មេដឹកនាំ​របប​សាធារណរដ្ឋ​ប្រជាមានិត​កម្ពុជា និង​វៀតណាម បាន​ចុះហត្ថលេខា​រួមគ្នា ថ្ងៃទី ៧ ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ​ ១៩៨២ ដែល​បាន​កាត់ឆ្វៀល​យក ​កោះត្រល់ និង ចង្កោមកោះក្រចកសេះ របស់​​​កម្ពុជា ដោយ​​​រំលោភ​​បំពាន​​លើ​​អនុសញ្ញា​​អង្គការ​​សហ​ប្រជាជាតិ ស្ដីពី​​ច្បាប់​​សមុទ្រ ឆ្នាំ​​១៩៨២។ ប្រទេសថៃ សិង្ហបូរី និង​​ប្រទេស​​អាល្លឺម៉ង់ ក៏​បាន​​តវ៉ា​​ជំទាស់​​នឹងកិច្ចព្រម​ព្រៀង​​តំបន់​ទឹក​​ប្រវត្តិ​សាស្រ្ត​នេះ ដូច​​ជំហរ​​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​​ដែរ។

លោក វ៉លទ័រ ទ្បម៉ែន (Walter Lohman) និងអ្នកស្រី អូលីវា អុីនូស (Olivia Enos) អ្នក​​សិក្សា​​ស្រាវ​​ជ្រាវ ​​នៅ​​តំបន់​​អាសុី នៃ​​មូលនិធិ​បេតិកភណ្ឌ (The Heritage Foundation) ជា​អង្គការ​ធនាគារ​គំនិត ដែល​មាន​មូលដ្ឋាន​នៅ​​សហរ​ដ្ឋ​​អាមេរិក បាន​​បញ្ជាក់​​ក្នុង​​សារណា​​របស់​​ខ្លួន ចុះ​​ផ្សាយ​​ថ្ងៃទី​​៣១ ខែ​​មីនា ឆ្នាំ​​២០១៤ ថា «អ្វីដែល​​កើត​​ទ្បើង​​នៅ​កម្ពុជា គឺ​មាន​សារ:សំខាន់​​ចំពោះ​​សហរដ្ឋ​​អាមេរិក។ ពីសង្គ្រាម​​វៀតណាម ដល់សង្គ្រាម​​ត្រជាក់ និង​​​តួនាទី​​​ក្នុង​​​អាស៊ាន កម្ពុជា​​​បាន​​​ក្លាយ​​​ជាផ្នែក​​​មួយ​​​ដ៏មាន​​សារ:​សំខាន់ នៅ​​ក្នុង​​គោល​នយោ​បាយ​​ការបរទេស​ស​ហរដ្ឋ​អាមេរិក»។ សហរដ្ឋអាមេរិក ជាប្រទេស​ហត្ថលេខី នៃ​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ទីក្រុងប៉ារីស ថ្ងៃទី​២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១ ដែលត្រូវ​មាន​កាតព្វកិច្ច​ តាមឃ្លាំមើលដំណើរការ នៃការអនុវត្ត​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា ជាពិសេស​ធានា​សន្តិសុខ ស្ថិរភាព និងសន្តិភាព នៅក្នុង​តំបន់។

ចលនានិស្សិត​ដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សូមបញ្ជាក់បន្ថែម ជូន​លោក​រដ្ឋមន្រ្តី ម៉ៃឃើល ផុមភេអូ (Michael R. Pompeo) ថា វៀតណាម​មាន​ប្រវត្តិជាប់​មិន​ដាច់​គ្រប់​ដំណាក់​កាល ក្នុង​ការ​ឈ្លានពានប្រទេស​កម្ពុជា ចូល​កាន់​កាប់​ដែន​ដីគោក​ តាម​បណ្តោយ​ព្រំដែន ដែន​សមុទ្រ និង​កោះនានា​របស់​កម្ពុជា ​ព្រម​ទាំង​បង្ហូរជន​ជាតិ​វៀតណាម ខុស​ច្បាប់​រាប់​លាន​នាក់ ទៅ​រស់នៅ​លើទឹកដី​កម្ពុជា ដោយ​ការគប់​គិត​គ្នា​ រវាង​អាជ្ញាធរ​កម្ពុជា និង​រដ្ឋាភិបាល​វៀតណាម ទាំង​រំលោភ​បំពាន​លើ​ច្បាប់​ជាតិ-អន្តរជាតិ ដែល​មាន​ជា​ធរមាន។ ស្រប​ពេលកុម្មុយ​និស្ដ​ចិន កំពុង​ចាក់​គ្រឹះ​អំណាច​ផ្តាច់ការ លប់លើ​តំបន់​អាស៊ី​នោះ ប្រទេស​វៀតណាម​ ក៏​នៅ​តែសាប​ព្រោះ​មនោគមវិជ្ជា​កម្មុយនីស្ត​របស់ខ្លួន​ រាល​ដាល​គ្រប​ដណ្ដប់​លើ ​អំណាច​ដឹកនាំនៅ​កម្ពុជា និងឡាវ ដែលគំរាម​កំហែង​យ៉ាងខ្លាំង​ ដល់​អនាគត​អាយុជីវិត​ទឹកដី​ នៃ​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ។ គ្រឹះឥទ្ធិពល​កុម្មុយនិស្ដ​ចិន និង​វៀតណាមនេះ បង្ក​ការគំរាម​កំហែង​ ដល់ស្ថិរភាព​ក្នុងតំបន់ ដែល​ផ្ទុយ​ពី​ជំហររបស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ក្នុង​ការពង្រីក​វិសាលភាព​នៃ​សេរីភាព សិទ្ធិមនុស្ស និង​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ។

អាស្រ័យ​ដូចអំណះ​អំណាង​រៀបរាប់​សង្ខេប​ខាង​លើ យើង​ខ្ញុំសូម​ស្នើ​លោក​រដ្ឋមន្រ្តី មេត្តា​បញ្ជាក់​ឡើង​វិញ នូវជំហរ របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ដូច​ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩៨៧ ក្នុង​ការជំទាស់​នឹង​កិច្ចព្រមព្រៀង​តំបន់ទឹក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ ​ឆ្នាំ​១៩៨២ និង​សូម​ប្រកាស​ជំហរ​ទទួលស្គាល់​ជាផ្លូវការថា កោះត្រល់ និង​ចង្កោម​កោះក្រចកសេះ ជាកម្មសិទ្ធិ​របស់​ប្រទេស​កម្ពុជា។

សូមលោករដ្ឋមន្រ្តី ម៉ៃឃើល ផុមភេអូ (Michael R. Pompeo) ទទួល​នូវការគោរព​រាប់អាន​​អំពី​យើង​ខ្ញុំ។

រដ្ឋធានីវ៉ាសុីតុន ថ្ងៃទី៣១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២០

ប្រធានប្រតិបត្តិ

(ហត្ថលេខា)
ទូច វិបុល

SMD and Nguyen Xaun Phuc

.

.