អគ្គរដ្ឋទូតអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា លោក William A. Heidt បានប្រតិកម្មចំពោះការចោទប្រកាន់របស់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន ដែលចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង និងជាតំណាងរាស្រ្តផងនោះ ដែលថាមានពាក់ព័ន្ធ ទៅនឹងផែនការធ្វើបដិវត្តពណ៌ មានសហរដ្ឋអាមេរិក នៅខាងក្រោយខ្នង។
ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់លោក William A. Heidt នៅថ្ងៃទី ១២ កញ្ញា ២០១៧ បានហៅការចោទប្រកាន់របស់លោក ហ៊ុន សែន ថា «ជាការចោទប្រកាន់គ្មានភស្តុតាងទាល់តែសោះ»។ លោក បញ្ជាក់ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ថា «និយាយដោយត្រង់ទៅ ខ្ញុំគ្មានការភ្ញាក់ផ្អើលទាំងស្រុងនោះទេ នៅពេលខ្ញុំទទួលដំណឹងអកុសលនេះ។ តែខ្ញុំមានការភ្ញាក់ផ្អើល ចំពោះការចោទប្រកាន់ ទៅលើសហរដ្ឋអាមេរិក ទាក់ទងនឹងការចាប់ខ្លួន លោក កឹម សុខា ដែលគ្មានភស្តុតាងច្បាស់លាស់ ឬគួរឲ្យទុកចិត្តបានបន្តិចណាសោះ»។ (អត្ថបទដោយ ម៉ែន ណាត)
សូមចុះផ្សាយសេចក្តីថ្លែងការណ៍ទាំងស្រុង ដូចខាងក្រោម៖
សេចក្តីថ្លែងការណ៏របស់លោកឯកអគុ្គរដ្ឋទូត William A. Heidt ជាមួយអ្នកសារព័ត៌មាន
ស្ថានទូតអាមេរិក ប្រចាំទីក្រុងភ្នំពេញ
ថ្ងៃទី១២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧
សូមអរគុណដែលបានអញ្ជើញមកថ្ងៃនេះ។ ខ្ញុំសូមធ្វើសេចក្តីថ្លែងការណ៏ខ្លីមួយ បន្ទាប់មក ខ្ញុំនឹងឆ្លើយសំណួរលោកអ្នក។
នៅថ្ងៃទី២ កញ្ញា ខ្ញុំបានចាកចេញទៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយមិនបានគ្រោងទុក ដោយសារហេតុផល ផ្ទាល់ខ្លួន។ ៤០ នាទីបន្ទាប់ពីខ្ញុំបានចាកចេញទៅ រដ្ឋាភិបាល បានចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា ជាមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង ដោយចោទថាក្បត់ជាតិ ទាក់ទងនឹងមតិដែលលោកទំនងជាបាននិយាយកាលពី ៤ ឆ្នាំមុន។
និយាយដោយត្រង់ទៅ ខ្ញុំគ្មានការភ្ញាក់ផ្អើលទាំងស្រុងនោះទេ នៅពេលខ្ញុំទទួលដំណឹងអកុសលនេះ។ តែខ្ញុំមានការភ្ញាក់ផ្អើលចំពោះការចោទប្រកាន់ ទៅលើសហរដ្ឋអាមេរិក ទាក់ទងនឹងការចាប់ខ្លួន លោក កឹម សុខា ដែលគ្មានភស្តុតាងច្បាស់លាស់ ឬគួរឲ្យទុកចិត្តបានបន្តិចណាសោះ។
វាគឺជាការចោទប្រកាន់មិនធម្មតា។ ការងារការទូត ជាធម្មតា ត្រូវបានធ្វើដោយប្រើភាសាដែលមានការប្រយ័ត្ន និងប្រកបដោយការគោរព គឺប្រភេទនៃភាសាដែលខ្ញុំនឹងប្រើនៅថ្ងៃនេះ។ សារដែលពិបាក ត្រូវបានបញ្ជូនជាលក្ខណៈឯកជនសិន។ ប្រទេសជាមិត្តនឹងគ្នា តែងតែរកមើលវិធីបំបាត់ការខ្វែងគំនិតគ្នា។ តែនៅក្នុងឆ្នាំកន្លងទៅនេះ ជាច្រើនដងហើយដែលសហរដ្ឋអាមេរិក បានរងការចោទប្រកាន់ គ្មានមូលដ្ឋាន មិនត្រឹមត្រូវ និងខុសដោយចេតនា។
វាធ្វើអោយខ្ញុំមានអារម្មណ៍ឈឺចាប់ណាស់។ ខ្ញុំគិតថាលោកអ្នកដឹងហើយថា ខ្ញុំមានការទាក់ទងពិសេស ជាមួយប្រទេសកម្ពុជា ហើយខ្ញុំបានមកដល់ប្រទេសកម្ពុជាកាលពី ២ ឆ្នាំមុន ដោយបានទទួលការណែនាំអោយខិតខំលើកកំពស់ទំនាក់ទំនងរបស់យើង។ ជាការពិត ខ្ញុំនិងបុគ្គលិករបស់ខ្ញុំតែងតែគោរពដល់គ្រប់គ្នា ចេញសេចក្តីថ្លែងការជាសាធារណៈក្នុងចំនួនតិចបំផុត ហើយត្រឹមត្រូវ ហើយរកមើលវិធីធ្វើសហប្រតិបត្តិការ និងលុបបំបាត់ការខ្វែងគំនិតគ្នារវាងប្រជាជនដ៏អស្ចារ្យរបស់យើងទាំងពីរ។
ខ្ញុំបានអញ្ជើញអ្នកសារព័ត៌មានមកថ្ងៃនេះ ដើម្បីធ្វើការពន្យល់លើបីចំណុច។ ចំណុចទីមួយគឺងាយទេ ពោលគឺថា រាល់ការចោទប្រកាន់ដែលលោកអ្នកបានលឺ នៅក្នុងពេលប៉ុន្មានសប្តាហ៍ថ្មីៗនេះស្តីពីសហរដ្ឋ អាមេរិក គឺសុទ្ធតែខុសទាំងអស់ ។ អត្ថបទនៅក្នុងសារព័ត៌មានថ្មីៗនេះ ស្តីពីការចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា ត្រូវ បានគេសរសេរខុសទាំងស្រុងនិងដោយចេតនា ក្នុងការហៅអ្វីដែលសហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងធ្វើនៅកម្ពុជា។ វាពិតជាការបង្វែរការយកចិត្តទុកដាក់ចេញពីបញ្ហាពិតប្រាកដមែន (Red herrings)។
ឥឡូវ ខ្ញុំសូមជំរាបលោកអ្នកនូវអ្វីដែលយើងបាននិងកំពុងធ្វើ។ ខ្ញុំមិនអាននូវបញ្ជីសកម្មភាពទាំងអស់ នោះទេ តែការពិតគឺថា កម្មវិធីរបស់យើងមានការស៊ីចង្វាក់គ្នាគួរអោយកត់សំគាល់តាំងពីស្ថានទូតរបស់យើង បានបើកឡើងវិញ នៅឆ្នាំ ១៩៩៤។
- យើងគឺជាអ្នកគាំទ្រដ៏ខ្លាំងមួយចំពោះការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ យើងបាន ជួយកម្ពុជាក្នុងការបង្កើតក្របខ័ណ្ឌការងារមួយ ដែលបានទាក់ទាញ ក្រុមហ៊ុន សំលៀកបំពាក់ ល្បីៗនៅក្នុងពិភពលោក ដោយរួមទាំងក្រុមហ៊ុនរបស់អាមេរិករាប់សិបផងដែរ។ នៅក្នុងឆ្នាំ កន្លងទៅនេះ យើងបានបង្កើតឧស្សាហកម្មថ្មីស្រឡាងមួយដែលមានតំលៃ ១០០ លានដុល្លា ស្តីពីទំនិញសំរាប់ការធ្វើដំណើរ ដែលនៅពេលនេះ ប្រើកំលាំងកម្មករចំនួនជិត ១០០ ០០០ នាក់។
- គ្រាន់តែនៅឆ្នាំនេះ យើងបានសម្ពោធកម្មវិធីកសិកម្មថ្មីមួយ ដែលគិតគូរចំពោះបញ្ហានៃតំលៃកសិកផលទាបខ្លាំងដែលប៉ះពាល់ដល់កសិករកម្ពុជា។ យើងបានជួយកម្ពុជានៅក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហានៃផលិតភាពកសិកម្មទាប និងអសន្តិសុខស្បៀង អស់រយៈពេលជាង ២០ ឆ្នាំមកហើយ។
- យើងបានសំរេចភាពជឿនលឿនធំៗនៅក្នុងការលើកកំពស់សុខភាពសាធារណៈ នៅកម្ពុជា។ ដោយមានជំនួយរបស់អាមេរិក កម្ពុជាជិតក្លាយជាប្រទេសដំបូងគេនៅលើផែនដីនេះ ដែលខិតទៅជិតការមានអត្រាឆ្លងមេរោគអេដស៍ក្នុងកំរិត ០%។ យើងកំពុងតែដឹកនាំការស្រាវ ជ្រាវនៅក្នុងការព្យាបាលជំងឺគ្រុនចាញ់ដែលមានភាពស៊ាំនឹងឱសថ។
- យើងបានផ្តល់ការអប់រំដល់ជនជាតិកម្ពុជាចំនួនរាប់ពាន់នាក់ តាមរយៈកម្មវិធីផ្លាស់ប្តូរក្នុងការ សិក្សានិងជំនួយដទៃទៀត។ យើងបានកសាងទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធរវាងប្រជាជន និងប្រជាជន ដែលបានជាប្រយោជន៍ដល់ប្រទេសទាំងពីរហើយបានធ្វើអោយមានការផ្សះ ផ្សាឡើងវិញនៅកម្ពុជា។ យើងបានផ្តល់អំណាចដល់ស្រ្តីរាប់ពាន់នាក់ ហើយបានជួយ បង្រៀនភាសាអង់គ្លេសដល់កុមារដែលស្ថិតក្នុងស្ថានភាពខ្សត់ខ្សោយ។
- យើងគឺជាកំលាំងដ៏ខ្លាំងក្នុងការធ្វើអោយមានយុត្តិធម៌។ យើងបានចាប់ខ្លួនឧក្រិដ្ឋជនដែល ជាការធ្វើអោយប្រទេសយើងទាំងពីរមានសុវត្ថិភាព ហើយយើងបានប្រកៀកស្មាគ្នាជាមួយ រដ្ឋាភិបាល និងសង្គមស៊ីវិល ដើម្បីកាត់បន្ថយការជួញដូរមនុស្ស។
- យើងបានធ្វើការអបអរ និងអភិរក្សវប្បធម៌ខ្មែរ។ ប្រជាជនអាមេរិកបានផ្តល់ថវិកាសំរាប់ធ្វើការ អភិរក្សទ្រព្យសម្បតិ្តជាតិខ្លះដ៏មានតំលៃបំផុតរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដូចជាប្រាសាទភ្នំបាក់ខែង និងប្រាសាទហាន់ជ័យ។
- យើងបានជួយពង្រឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ ក្នុងពេលថ្មីៗនេះ មន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលខ្លះ បានរិះគន់ផ្នែកនេះនៃកម្មវិធីរបស់យើង តែយើងមានមោទនភាពចំពោះការងាររបស់យើងក្នុងការកែលំអអភិបាលកិច្ច និងជួយអ្នកដឹកនាំក្នុងការឆ្លើយចំពោះប្រជាជនដែលគេធ្វើជា តំណាងអោយ។ យើងបានជួយគណកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ហើយបានបង្រៀន គណបក្សនយោបាយនានា ដោយរួមទាំងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាផងដែរ ស្តីពីវិធីបង្ហាញ ពីកម្មវិធីរបស់គេដល់អ្នកបោះឆ្នោត។
ប្រវត្តិសាស្រ្តបានដើរតួនាទីមួយចំណែកនៅក្នុងការចោទប្រកាន់ជាច្រើនក្នុងចំណោមការចោទថ្មីៗ ទាំងនេះ ហើយយើងសូមទទួលស្គាល់កេរ្តិ៍ដំណែលរបស់យើងនៅក្នុងសង្គ្រាមវៀតណាម។ តែយើងមានការ ប្តេជ្ញាចិត្ត នៅក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហានៃកេរ្តិ៍ដំណែលនេះ។ តើលោកអ្នកដឹងទេថាយើងបានផ្តល់ប្រាក់ចំនួន ជាង ១៦០ លានដុល្លា សំរាប់ការងារលុបបំបាត់យុទ្ធភណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះ? ពាក់កណ្តាលនៃប្រាក់នេះត្រូវបាន ប្រើសំរាប់លុប បំបាត់យុទ្ធភណ្ឌដែលទំលាក់ដោយយន្តហោះអាមេរិក នៅភាគខាងកើតនៃប្រទេសកម្ពុជា។ តែប្រាក់ចំនួន ពាក់កណ្តាលទៀតត្រូវបានប្រើសំរាប់ដោះមីនរបស់ចិន សូវៀត និងវៀតណាមនៅភាគខាងលិច ប្រទេស នៅតាមចំការមីនដែលមានគ្រោះថ្នាក់ ១០ ដងលើសគ្រាប់ ដែលទំលាក់ ដោយអាមេរិក។
ក្នុងពេល ២ សប្តាហ៍ខាងមុខនេះ យើងនឹងរៀបរាប់រឿងពិតស្តីពីសកម្មភាពរបស់យើង ហើយពន្យល់ ថាហេតុអ្វីក៏វាល្អសំរាប់ប្រទេសយើងទាំងពីរ។ សូមតាមដានទំព័រហ្វេសបុករបស់យើង និងសូមជួយផ្តល់មតិ។
ចំណុចទី ២ របស់ខ្ញុំក៏មានលក្ខណៈសាមញ្ញដូចគ្នានេះដែរ។ ច្រើនដូចការនិយាយស្តីពីប្រទេសអាមេរិកនៅពេលនេះដែរ គឺថាព្រឹត្តិការណ៍នៅក្នុងខែកន្លងទៅនេះមិនប៉ះពាល់ទៅលើសហរដ្ឋអាមេរិកទេ តែវាប៉ះពាល់ ទៅលើប្រទេសកម្ពុជាទៅវិញទេ។ មួយជំហានម្តងៗ ព្រឹត្តិការណ៍ទាំងនេះកំពុងតែធ្វើអោយប្រទេសកម្ពុជា ឯក កោពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ក្នុងពេលដែលកម្ពុជាត្រូវការជំនួយគាំទ្រអន្តរជាតិ ដើម្បីលើកកំពស់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ ខ្លួនអោយឡើងមួយកំរិតទៀត ហើយប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេសជិតខាងនៅក្នុងសមាគមអាស៊ាន។
សំដីប្រឆាំងអាមេរិកបានធ្វើឲ្យជនជាតិអាមេរិក និងអ្នកទេសចរណ៍លោកខាងលិចជាច្រើន មាន អារម្មណ៍លែងកក់ក្តៅជាងមុន ពេលធ្វើដំណើរមកកម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ន។ ឆ្នាំនេះអ្នកទេសចរទាំងនោះ អាចទៅចាយលុយ នៅហាឡុងបេយ៍ ឬនៅភូកេតជាជាងនៅអង្គរវត្ត។
នាពេលបច្ចុប្បន្ន ក្រុមហ៊ុនអាមេរិក និងលោកខាងលិចក៏មានអារម្មណ៍លែងកក់ក្តៅជាងមុនផងដែរ ហើយក្រុមហ៊ុនកាន់តែតិចថែមទៀតនឹងមកវិនិយោគនៅកម្ពុជា។ លោកអ្នកប្រហែលជាបានឃើញសេចក្តីថ្លែងរបស់ក្រុមប្រឹក្សាធុរកិច្ច អាមេរិក អាស៊ានទាក់ទងនឹងរឿងនេះហើយ។
អ្នកធ្វើការបរិច្ចាកមនុស្សធម៌អាមេរិក ដែលជាក្រុមធំជាងគេ និងមានទ្រព្យច្រើនជាងគេនៅក្នុង ពិភពលោក ក៏លែងមានអារម្មណ៍គិតថា ខ្លួនគេត្រូវបានទទួលស្វាគមន៍ដែរ។ខ្ញុំប៉ាន់ប្រមាណថាអង្គការ សប្បុរសធម៌អាមេរិកបានសាងសង់សាលាជាង ១.០០០ នៅកម្ពុជា។ វាជាចំនួនដ៏ច្រើនមែនទេ? ខ្ញុំបាន ឮពីអង្គការសប្បុរសធម៌ធំៗខ្លះថាការធ្វើប្រតិបត្តិការនៅកម្ពុជាកាន់តែប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្លាំង ហើយ ពួកគាត់កំពុងតែពិចារណាប្តូរការងារល្អៗរបស់គាត់ទៅឥណ្ឌូនេស៊ី បង់ក្លាដេស ឬវៀតណាមវិញ។
ប៉ុន្តែផលប៉ះពាក់ធ្ងន់ធ្ងរបំផុតធ្លាក់មកលើកិត្តិយសរបស់កម្ពុជាក្នុងនាមជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យក្មេងខ្ចី។ កាលពីបីខែកន្លងទៅ កម្ពុជាបានរៀបចំការបោះឆ្នោតដែលមានភាពសេរី និងយុត្តិធម៌បំផុតរបស់ខ្លួន តាំងតែ ពីឆ្នាំ១៩៩៣មក។ ជាភាពត្រឹមត្រូវ ប្រជាជនកម្ពុជាមានមោទនភាពចំពោះរឿងនេះ ហើយជាភាពត្រឹមត្រូវ ដែលសហរដ្ឋអាមេរិកបានអបអរសាទររដ្ឋាភិបាល និងប្រជាជនកម្ពុជាចំពោះរឿងនេះ។
បីខែបានកន្លងផុតយ៉ាងឆាប់រហ័សមកដល់ពេលនេះ។ ជាការពិត ប្រសិនបើការបោះឆ្នោតជាតិកម្ពុជា ប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃនេះ គ្មានអ្នកសង្កេតការណ៍អន្តរជាតិគួរឲ្យជឿជាក់ណាមួយចាត់ទុកថាការបោះឆ្នោតនេះ មានភាពសេរី និងយុត្តិធម៌ ឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីឆន្ទៈរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាឡើយ។
ខ្ញុំសង្ឃឹមថា គ្រប់គ្នានឹងគិតអំពីចំនុចនេះដោយប្រុងប្រយ័ត្ន។ ប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យមានលក្ខណៈពិសេស។ ក្នុងប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ ប្រជាជនធម្មតាមានតួនាទីពិតប្រាកដនៅក្នុងប្រទេសរបស់គាត់ ហើយ ទំនាក់ទំនងរបស់រដ្ឋាភិបាល និងប្រជាជនមានភាពរឹតតែស៊ីជម្រៅ។ ប្រទេសដទៃមើលមកអ្នកក្នុងន័យផ្សេង ផងដែរដូចជាមានការគោរពនិងយល់កាន់តែច្រើន។ វាជាអ្វីដែលសមនឹងតម្លៃនៃការតស៊ូ។
ហើយចំនុចចុងក្រោយរបស់ខ្ញុំគឺ៖ ទោះបីជាមានព្រឹត្តិការណ៍ទាំងអស់កើតឡើងកាលពីខែមុនក្តីខ្ញុំគិត ថា នៅតែមានពេលដើម្បីសង្រ្គោះការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨របស់កម្ពុជាបាន បន្តការអភិវឌ្ឍប្រជាធិបតេយ្យ របស់កម្ពុជា និងស្តារទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរបស់យើង។ ប៉ុន្តែវាទាមទារឲ្យមានសកម្មភាពម៉ឺងម៉ាត់ជាបន្ទាន់។
យើងសូមចូលរួមជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប ក្នុងការទាមទារឲ្យដោះលែងលោក កឹម សុខា ជាបន្ទាន់។ ដំណើរការធម្មតារបស់ទីផ្សារសារព័ត៌មានកម្ពុជាក៏គួរទទួលបានការស្តារឡើងវិញផងដែរ។ ការដាក់ សម្ពាធលើសង្គមស៊ីវិលគួរត្រូវបានបញ្ឈប់។ ហើយប្រហែលជាសំខាន់ជាងនេះទៅទៀតនោះ រដ្ឋាភិបាល, បក្ស ប្រឆាំង, និងសង្គមស៊ីវិលគួរតែចាប់ផ្តើមកិច្ចសន្ទនា អំពីអនាគតប្រជាធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជា ក្នុងបរិយាកាស បើកចំហរ គោរព និងគ្មានសម្ពាធ។
ខ្ញុំសូមបញ្ចប់ដោយការកត់សំគាល់ផ្ទាល់ខ្លួនថា ចាប់តាំងពីយើងមកដល់ប្រទេសកម្ពុជាកាលពី២ឆ្នាំមុនភរិយាខ្ញុំ កូនប្រុសខ្ញុំ និងរូបខ្ញុំផ្ទាល់មានកិត្តិយសដែលទទួលបានការស្វាគមន៍យ៉ាងកក់ក្តៅពីប្រជាជនកម្ពុជា រៀងរាល់ថ្ងៃជាពិសេសកាលពីខែមុន។ ហើយខ្ញុំក៏មានមោទនភាពចំពោះការខិតខំ និងការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ បុគ្គលិកអាមេរិកនិងខ្មែររបស់ស្ថានទូត ព្រមទាំងសហគមន៍អាមេរិកជាទូទៅផងដែរ។
ជាការពិត អាមេរិកមិនមែនជាប្រទេសស្មុគ្រស្មាញពិបាកធ្វើការជាមួយនោះទេ។ សូមធ្វើមកលើយើង ដោយយុត្តិធម៌ និយាយជាមួយយើងដោយស្មោះត្រង់ ធ្វើសហប្រតិបត្តិការជាមួយគ្នាតាមដែលអាចធ្វើបាន ប្រើប្រាស់អំណាចទីផ្សាររបស់យើងដើម្បីជាប្រយោជន៍របស់អ្នក ស្វាគមន៍កម្មវិធីជំនួយ និងក្រុមហ៊ុនរបស់យើង។
ក្តីសង្ឃឹមរបស់ខ្ញុំគឺថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានឹងបង្ហាញដល់យើងនូវសុឆន្ទៈដែលយើងបានបង្ហាញដល់គេ ដើម្បីបន្តឡើងវិញនូវភាពជាដៃគូដ៏ពិសេស និងខ្លាំងក្លាដែលយើងមានរហូតមកដល់កាលពីមួយឆ្នាំមុននេះ។
សូមអរគុណច្រើន!