VOA Khmer / ដោយលោក ម៉ែន គឹមសេង / 03rd-4-2021
រដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន — សំណុំរឿងពាក់ព័ន្ធនឹងជម្លោះដីធ្លី ដែលពលរដ្ឋរងគ្រោះកម្ពុជា បានប្តឹងទៅតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ (ICC) កាលពីជាង ៦ ឆ្នាំមុន ទទួលបានក្តីសង្ឃឹមឡើងវិញ នៅពេលដែលរដ្ឋអាជ្ញានៃតុលាការអន្តរជាតិនេះ បានប្រកាសជាសាធារណៈថា កំពុងពិនិត្យមើលហើយនឹងសម្រេចចិត្តក្នុងពេលដ៏ឆាប់ខាងមុខនេះ។
លោកស្រី Fatou Bensouda រដ្ឋអាជ្ញានៃតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ បានថ្លែងថា មានបញ្ហាជាច្រើន ដែលលោកស្រីត្រូវសម្រេចឆ្លើយតបនឹងភាគីដើមបណ្តឹង នៅមុនពេលលោកស្រីចប់អាណត្តិនៅថ្ងៃទី ១៥ ខែមិថុនា ដែលក្នុងនោះមានបញ្ហាប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។
លោកស្រី Bensouda បានថ្លែងនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំមួយ ដែលរៀបចំដោយវិទ្យាស្ថានកិច្ចការអឺរ៉ុបនិងអន្តរជាតិ (Institute of International and European Affairs) កាលពីថ្ងៃទី ១៧ ខែកុម្ភៈថា៖ «យើងក៏មានបញ្ហាដែលកំពុងដោះស្រាយនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ពាក់ព័ន្ធនឹងប្រទេសកម្ពុជា គឺបញ្ហារឹបអូសយកដីធ្លី។ យើងកំពុងពិនិត្យមើលសំណុំរឿងនេះ ហើយនឹងឆ្លើយតបនឹងបញ្ហានេះ»។
អ្នកជំនាញអង្គការសហប្រជាជាតិនិងអង្គការអន្តរជាតិចំនួន ៥១ ដែលមកពីជុំវិញពិភពលោកដែលក្នុងនោះ មានអ្នកតំណាងរាស្ត្រអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស (Asean Parliamentarians for Human Right) វេទិកាអាស៊ីដើម្បីសិទ្ធិមនុស្សនិងការអភិវឌ្ឍន៍ (Forum Asia) និងអង្គការសកម្មភាពឃ្លាំមើលសិទ្ធិស្រ្តីអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក (Women’s Rights Action Watch Asia Pacific) បានចាត់ទុកការប្រកាសរបស់លោកស្រី Bensouda ថា វាជា «ដំណឹងគួរឲ្យស្វាគមន៍» និងគាំទ្រការសម្រេចចិត្តនេះ។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍កាលពីថ្ងៃទី ១៦ ខែមីនា អង្គការនិងអ្នកតស៊ូមតិទាំងនេះ បានចាត់ទុកថា ចំណាត់ការរបស់តុលាការអន្តរជាតិនេះ នឹងបញ្ឈប់សកម្មភាពឆក់ប្លន់ដីធ្លីពលរដ្ឋក្រីក្រ និងការពារបរិស្ថានធម្មជាតិបាន។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះបន្ថែមថា៖ «ការចាត់ការសំណុំរឿងស្តីពីស្ថានកាណ៍កម្ពុជា នឹងបញ្ជូនសារដ៏សំខាន់មួយ ដល់អ្នកចង់ប្រព្រឹត្តល្មើសនានា នៅទូទាំងពិភពលោកថា ក្នុងករណីដ៏ធ្ងន់ធ្ងរបំផុត គឺឧក្រិដ្ឋកម្មពាក់ព័ន្ធនឹងការឆក់ប្លន់ដីធ្លី អាចស្មើនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ។ អ្នកនយោបាយ និងអ្នកជំនួញ ត្រូវតែគិតឡើងវិញនូវការប្រព្រឹត្តរបស់ពួកគេ ដែលបង្កការខូចខាតធ្ងន់ធ្ងរដល់មនុស្សជាតិ និងធ្វើឲ្យខូចបរិស្ថាន»។
កាលពីចុងឆ្នាំ ២០១៤ មេធាវីអង់គ្លេសម្នាក់គឺលោក Richard Rogers ដែលជាដៃគូរបស់ក្រុមហ៊ុនច្បាប់ Global Diligence បានតំណាងឲ្យពលរដ្ឋរងគ្រោះកម្ពុជាជាច្រើន ហើយបានដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ដោយបានស្នើរដ្ឋអាជ្ញានៃតុលាការនេះ ឲ្យស៊ើបអង្កេតការជម្លៀសពលរដ្ឋ និងការបណ្តេញចេញពីលំនៅដ្ឋាន ដែលមានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ និងយ៉ាងទូលំទូលាយ ដែលបណ្តាលមកពីការរំលោភបំពានដីធ្លី នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ក្រុមហ៊ុនច្បាប់អន្តរជាតិ Global Diligence មានឯកទេសខាងច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌ និងសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ។
លោក Richard Rogers បានបញ្ជាក់ថាសំណុំរឿងនេះ គឺមិនគ្រាន់តែជាឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិទេ ប៉ុន្តែវាជាការបំផ្លាញបរិស្ថាន និងជីវភាពរស់នៅរបស់ពលរដ្ឋផងដែរ។
លោក Richard Rogers បានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេក្នុងបទសម្ភាស កាលពីពាក់កណ្តាលខែមីនា ថា៖ «ហេតុផលដែលសំណុំរឿងនេះមានសារៈសំខាន់ ពីព្រោះវាប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិដីធ្លី។ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក៏ដូចជានៅប្រទេសដទៃទៀតដែរ គឺក្រុមអ្នកកាន់អំណាចរឹបអូសយកដី ដើម្បីធ្វើមានបាន។ ពួកគេបានបណ្តេញពលរដ្ឋដោយហិង្សា។ ពួកគេបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសជាច្រើនផ្សេងទៀត ដែលមានដូចជាចាប់ពលរដ្ឋដាក់គុក និងសម្លាប់អ្នកការពារបរិស្ថាន។ នៅពេលណាដែលពួកគេចាប់បានដី ហើយពួកគេតែងតែបំផ្លាញបរិស្ថាន។ ពួកគេកាប់ដើមឈើ កាប់ឆ្កាដីធ្លីរុករករ៉ែ និងបំផ្លាញភូមិ។ ទាំងនេះគឺជាការបង្កឲ្យមានការបំផ្លាញបរិស្ថាន»។
ដំណើរការដាក់ពាក្យបណ្តឹងលើបញ្ហាដីធ្លី នៅតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ គឺមានបីវគ្គ៖ ការពិនិត្យបឋម ការស៊ើបអង្កេត និងការកាត់ក្តី។ នេះបើតាមការពន្យល់របស់លោក Richard Rogers។
សំណុំរឿងរបស់កម្ពុជាគឺស្ថិតនៅក្នុងវគ្គទី ១ នៅឡើយ ប៉ុន្តែបានឆ្លងកាត់ផុតដំណាក់កាលផ្ទៀងផ្ទាត់ ហើយដល់ពេលដែលរដ្ឋអាជ្ញាត្រូវសម្រេចថា ត្រូវច្រានចោល ឬបញ្ជូនទៅដំណាក់កាលចុងក្រោយនៃវគ្គទី ១ គឺការស្នើសុំជាផ្លូវការឲ្យចាប់ផ្តើមបើកការស៊ើបអង្កេត។
លោកមេធាវី Richard Rogers បានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេ (VOA) ថា៖ «លោកស្រីរដ្ឋអាជ្ញានេះ នឹងបញ្ចប់ការងារនៅខែមិថុនា ហើយគាត់បានសន្យាថានឹងសម្រេចចិត្តលើសំណុំរឿងនេះ ថាត្រូវបន្តទៅដំណាក់កាលចុងក្រោយនៃការពិនិត្យបឋម ឬយ៉ាងណា។ ក្រោយពីនោះ គឺដល់វេនរដ្ឋអាជ្ញាបន្ទាប់ធ្វើសំណើជាផ្លូវការ ដើម្បីបើកការស៊ើបអង្កេតពេញលេញ… ហើយយើងមានជំនឿទាំងស្រុងថា លោកស្រីនឹងសម្រេចចិត្តដូចនោះ»។
តុលាការ ICC ដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងទីក្រុងឡាអេ ប្រទេសហូឡង់ ត្រូវបានគាំទ្រដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ។ តុលាការនេះភាគច្រើនសម្រេចក្តីតែលើសំណុំរឿង ទាក់ទិននឹងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ និងឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាមប៉ុណ្ណោះ ចាប់តាំងពីត្រូវបានបង្កើតឡើងកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០០២។
ប៉ុន្តែក្រោយពីមានការតស៊ូមតិយ៉ាងខ្លាំងក្លា ពីសកម្មជនដីធ្លីនានាទូទាំងពិភពលោកមក តុលាការនេះបានចាត់ទុកថា ការបំផ្លិចបំផ្លាញបរិស្ថាន និងការរំលោភបំពានដីធ្លី ក៏អាចធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាល និងបុគ្គលពាក់ព័ន្ធ ត្រូវទទួលទោសពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិផងដែរ។
នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មានប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ ៨៣ ម៉ឺននាក់ បានរងផលប៉ះពាល់យ៉ាងអាក្រក់ដោយសារជម្លោះដីធ្លី ដោយប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនម៉ឺននាក់ ត្រូវបានបង្ខំឲ្យចាកចេញពីដីធ្លីនិងផ្ទះសម្បែងរបស់ពួកគេ ហើយត្រូវរស់នៅក្នុងភាពក្រីក្រ។ នេះបើតាមការចងក្រងដោយក្រុមការពារសិទ្ធិមនុស្ស។
លោក Richard Rogers បន្ថែមថា ឱកាសដែលពលរដ្ឋទាំងនេះទទួលយុត្តិធម៌ក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការកម្ពុជា គឺមិនមានទេ៖ «តុលាការនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មិនឯករាជ្យនិងលម្អៀង។ ជារឿយៗ គេប្រើជាឧបករណ៍ដើម្បីគាបសង្កត់ ហើយពួកគេកាន់ជើងពួកអ្នកដឹកនាំស្ទើរតែគ្រប់ករណីទាំងអស់។ អីចឹងហើយបានជាពលរដ្ឋចង់បានយុត្តិធម៌ពីអន្តរជាតិ»។
សហគមន៍ឡពាង នៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ក៏ជាដើមបណ្តឹងមួយដែរ ក្នុងបណ្តឹងទៅតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិនេះ ដោយសារមានទំនាស់ដ៏រ៉ាំរ៉ៃជាមួយនឹងក្រុមហ៊ុនរបស់ក្រុមគ្រួសារអ្នកមានអំណាចក្នុងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
លោក ស្ងួន ញឿន តំណាងសហគមន៍ឡពាង បានបង្ហាញក្តីរំពឹងលើយន្តការអន្តរជាតិនេះថា៖ «បានតុលាការអន្តរជាតិយករឿងក្តីខ្ញុំ គឺខ្ញុំសប្បាយចិត្តមែនទែន។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថា តុលាការអន្តរជាតិនឹងស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនពលរដ្ឋខ្ញុំ ដែលបានរងគ្រោះដោយសាររដ្ឋាភិបាល យកដីពួកខ្ញុំទៅធ្វើសម្បទានទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនចិន»។
លោក ស្ងួន ញឿន បានរៀបរាប់ថាទំនាស់ដែលពលរដ្ឋមានជាមួយនឹងក្រុមហ៊ុន KDC របស់លោកស្រី ជា ខេង ភរិយាលោក ស៊ុយ សែម រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរ៉ែនិងឋាមពល បានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពរបស់ពលរដ្ឋ។ លោកបានត្អូញត្អែរថា ពេលពលរដ្ឋប្តឹងទៅអាជ្ញាធរនិងតុលាការ គឺសំណុំរឿងត្រូវផ្អឹបទុក ប៉ុន្តែពេលដែលខាងក្រុមហ៊ុនប្តឹង គឺពួកគាត់ត្រូវតុលាការកោះហៅ និងកាត់ក្តីដាក់ទោសពលរដ្ឋឲ្យជាប់គុកនិងពិន័យជាប្រាក់ជាច្រើន។ រីឯពេលតវ៉ាត្រូវអាជ្ញាធរបង្ក្រាបយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។
លោក ស្ងួន ញឿន បានបន្ថែមថា៖ «ប៉ូលិសរាប់រយនាក់មកចាប់ពួកខ្ញុំ ដូចលួចដីក្រុមហ៊ុនអីចឹង។ នេះហើយជាអ្នកដែលតស៊ូការពារដីខ្លួនឯង ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ដាក់គុក ហើយត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់គ្រប់រឿងទាំងអស់។ មកដល់ពេលនេះ នៅមិនទាន់មានដំណោះស្រាយសម្រាប់ពួកខ្ញុំទេ»។
បច្ចុប្បន្ននេះ ការរំលោភសិទ្ធិដីធ្លីពលរដ្ឋនៅតែបន្ត បើទោះបីជាចំនួនបានថយចុះក៏ដោយ។ នេះបើតាមរបាយការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស ឆ្នាំ ២០២០ របស់ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលទើបតែចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី ៣០ ខែមីនា។ ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក បញ្ជូនរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ ស្តីពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សរបស់ប្រទេសទាំងអស់ក្នុងពិភពលោក ដែលទទួលជំនួយរបស់អាមេរិក ជូនសភាអាមេរិកដែលជាការតម្រូវតាមផ្លូវច្បាប់។
របាយការណ៍នោះបានបន្ថែមថា គិតត្រឹមពាក់កណ្តាលខែកក្កដាឆ្នាំមុន មានករណីរំលោភដីធ្លីនិងបណ្តេញចេញចំនួនយ៉ាងហោចណាស់ ៧៧ ករណី ដែលប៉ះពាល់ដល់ពលរដ្ឋ ១៣២៧ គ្រួសារនៅទូទាំងប្រទេស។ ក្នុងនោះមានការបណ្តេញចេញដើម្បីគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ក្នុងតំបន់ទីក្រុង។
ជារឿយៗ ជននោះគំរាមកំហែង «ប្រើប្រាស់ច្បាប់ ឬការបណ្តេញដើម្បីបំភិតបំភ័យពលរដ្ឋក្រីក្រនិងអ្នកងាយរងគ្រោះ ឲ្យលក់ដីធ្លីក្រោមតម្លៃទីផ្សារ»។
ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបដិសេធការរកឃើញនានា នៅក្នុងរបាយការណ៍របស់ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក។
លោក ជិន ម៉ាលីន អនុប្រធានគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេថា កម្ពុជាមិនអាចទទួលយកបានទេ ព្រោះវាជារបាយការណ៍ដោយផ្អែកលើ «របៀបវារៈនយោបាយក្នុងគោលដៅនយោបាយ ឬក៏ក្នុងគោលដៅភូមិសាស្ត្រនយោបាយតំបន់»៕
.
CWCI Cambodia 