ក្រោយសាររំលែកទុក្ខ និងការដឹកនាំប្រតិភូទៅគោរពវិញ្ញាណខន្ធម្តាយក្មេក របស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន និងត្រូវជាម្តាយបង្កើតរបស់អ្នកស្រី ប៊ុន រ៉ានី ពីសំណាក់ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា រួចមក បានធ្វើឲ្យក្រុមអ្នកតាមដានសង្គម និងប្រជាពលរដ្ឋ រំពឹងថាកាយវិការទន់ភ្លន់រវាងឥស្សរជនជាន់ខ្ពស់ផ្នែកនយោបាយទាំងនេះ នាំឲ្យមានការប្រែប្រួលជា«វិជ្ជមាន» នៅកម្ពុជានាពេលខាងមុខ។
ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា លោក ម៉ែន ណាត បានរំលឹកលើគណនីហ្វេសប៊ុក កាលពីថ្ងៃម្សិលមិញ {០៥ ឧសភា} ថាមនុស្សពីរនាក់នេះ ពោលគឺលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន និងលោក កឹម សុខា ខានជួបគ្នាប្រមាណ ៤ឆ្នាំមកហើយ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៦ នៅក្នុងរដ្ឋសភា។ អ្នកឃ្លាំមើលសង្គមពីក្រៅប្រទេសរូបនេះ យល់ឃើញថា លោក កឹម សុខា និងលោក ហ៊ុន សែន ជួបមុខគ្នាជាថ្មី ក្នុងពិធីបុណ្យសពមហាឧបាសិកា ប៊ុន ស៊ាងលី «ជាការចូលរួមរំលែកទុក្ខធម្មតា ក្នុងនាមជាគ្រួសារខ្មែរ តាមប្រពៃណីខ្មែរ នេះបើតាមន័យធម្មតា»។ ចំណែកក្នុងន័យនយោបាយ គឺ «ជាសញ្ញាវិជ្ជមាន»មួយ ដែលពួកគេអាចជួបគ្នាបាន និងជជែកបានខ្លះ នៅក្នុងកម្រិតមួយ «ជាវិជ្ជមាន» ផងដែរ។ លោកបន្តថា «រឿងអ្វីក៏ដោយ ក៏អាចដោះស្រាយគ្នាបាន ឲ្យតែភាគីទាំងពីរមានភាពប្រាកដនិយម និងជឿជាក់រៀងៗខ្លួន ក្នុងគោលដៅផលប្រយោជន៍ជាតិ ផលប្រយោជន៍ពលរដ្ឋ និងស្តារស្ថានភាពជាប្រក្រតីឡើងវិញ នៃសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ»។
លោក ម៉ែន ណាត ចង់ឃើញអ្នកនយោបាយ ជ្រើសរើសយកវិធីជជែកគ្នា ពិគ្រោះយោបល់គ្នា តាមមធ្យោបាយអហិង្សា សន្តិវិធី គោរពគ្នាទៅវិញទៅមក និងឈរលើគោលការណ៍ស្មើភាពគ្នា ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហានានា ដែលកំពុងប្រឈម នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ជាមួយគ្នានេះ លោកក៏បានលើកជាយោបល់មួយចំនួន៖
១. លោក ហ៊ុន សែន វិលទៅរកការស្តារប្រក្រតីភាពរបស់កម្ពុជាឡើងវិញ តាមរបត់ថ្មី នៃទស្សនៈពិភពលោក បន្ទាប់ពីផុតរលត់ស្ថានភាពជំងឺកូរ៉ូណា។
២. ចង់ឃើញលោក កឹម សុខា មានសេរីភាពពេញលេញ រួចបន្តកិច្ចការងាររបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិរបស់លោកវិញ បើទោះជាមានផលវិបាកខ្លះក៏ដោយ។
៣. រួមគ្នាស្តារស្ថានការអាប់អួរទាំងនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងសិទ្ធិមនុស្ស រួមទាំងដោះលែងក្រុមសកម្មជនទាំងអស់ ឲ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ។
៤. ដូច ៣ ចំណុចខាងលើ អ្នកទាំងអស់គ្នា ត្រូវប្រតិបត្តិតាមមធ្យោបាយអហិង្សា សន្តិវិធី និងគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក ព្រមទាំងឈរលើគោលការណ៍ស្មើភាព។
ចំណែកប្រធានក្រុមពលរដ្ឋនិយម លោក ទូច វិបុល បានសរសេរនៅលើគណនីហ្វេសប៊ុករបស់លោកថា លោកបានឃើញសកម្មជននយោបាយជាច្រើន សម្តែការសប្បាយចិត្ត នៅពេលឃើញលោក ហ៊ុន សែន និងលោក កឹម សុខា អង្គុយក្បែរគ្នាប្រកបដោយការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក ដោយនាំគ្នាពោលពាក្យថា «ទោះបីយើនៅបក្សផ្សេងគ្នា ឬមានទស្សនៈផ្ទុយគ្នាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏យើងចេះគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក នៅពេលដៃគូរបស់ខ្លួន មានទុក្ខបែបនេះ»។ លោកបន្តថា សារនេះបញ្ជាក់ថា សកម្មជននយោបាយខ្មែរ មានការយល់ដឹងច្រើន អំពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
លោក ទូច វិបុល បន្តថា «សូមចូលរួមរីករាយជាមួយបងប្អូនខ្មែរ ហើយសង្ឃឹមថា មេដឹកនាំ ក៏ដូចជាអ្នកនយោបាយគ្រប់និន្នាការ ប្រកាន់យកមាគារគោរពគ្នាបែបនេះ ទៅថ្ងៃអនាគត»។
ដោយឡែកសម្រាប់ទីប្រឹក្សាអង្គការសេដាក និងជាប្រធានគណៈកម្មាធិការនាយកនៃ គណបក្សប្រធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន លោកបណ្ឌិត យ៉ង់ សាំងកុមារ ក្រៅពីសម្តែងការចូលរួមមរណទុក្ខជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី និងក្រុមគ្រួសារ លោកក៏មានទស្សនៈថា «កាយវិការរវាងលោក ហ៊ុន សែន និងលោក កឹម សុខា ក្នុងពិធីគោរពវិញ្ញាណខន្ធមហាឧបាសិកា ប៊ុន ស៊ាងលី នោះក៏អាចជាឱកាសនៃការចាប់ផ្តើម ក្នុងការសម្របសម្រួលគ្នារវាងមេបក្សកាន់អំណាច និងមេបក្សប្រឆាំង»។ លោកបន្តថា ការសម្របសម្រួលគ្នារវាងតួអង្គអ្នកនយោបាយជនខ្ពស់ទាំងពីរ ក្នុងការធ្វើសហការគ្នា កសាងប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហបក្ស នៅកម្ពុជា ដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃសន្តិភាពយូរអង្វែង និងការអភិវឌ្ឃប្រកបដោយសមធម៌។
ចំណែកអ្នកឃ្លាំមើលសង្គម លោកបណ្ឌិត ហេង ស្រ៊ាង វិញលើកឡើងថា «រីករាយបានឃើញអ្នកនយោបាយខ្មែរ ជួបជជែកគ្នាដោយសន្តិវិធី ដោយសន្តិភាព ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាជាតិ»។ ជាមួយគ្នានេះ លោកសង្ឃឹមថា កំដៅនយោបាយនឹងបានចុះថយខ្លះ ក្រោយពេលជំនួបរវាងលោក ហ៊ុន សែន និងលោក កឹម សុខា កាលពីថ្ងៃម្សិលមិញ។
ជានេះទៀតមានពលរដ្ឋក្នុងបណ្តាញហ្វេសប៊ុកជាច្រើន បានសម្តែងសេចក្តីរីករាយក្រោយជំនួបនេះ ដោយពួកគេសង្ឃឹមថា ស្ថានភាពនយោបាយនឹងប្រែជាស្រឡះ ក្រោយពេលអាប់អួរអស់រយៈពេលជាង ២ ឆ្នាំមកនេះ។
រីឯអតីតប្រធានអង្គការតម្លាភាព លោក ព្រាប កុល បានសរសេរនៅលើគណនីហ្វេសប៊ុករបស់លោកថា រូបលោកផ្ទាល់ និងពលរដ្ឋខ្មែរទូទាំងនគរ គាំទ្រឲ្យឥស្សរជននយោបាយគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ មានឥរិយាបថ និងវប្បធម៌ប្រាស័្រយទាក់ទងគ្នាបែបនេះ។ លោកបន្តថា «ឥរិយាបថ និងវប្បធម៌បែបនេះ គួរតែមាននៅក្នុងសង្គមជាតិខ្មែរដរាបរៀងទៅ ទោះស្ថិតក្នុងកាលៈទេសៈណាក៏ដោយ។ ទង្វើបែបនេះ គឺជាសីលធម៌ និងគុណធម៌ ដែលអ្នកនយោបាយ និងពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់និន្នាការ គួរប្រកាន់យក។ ហើយការប្រព្រឹត្តបែបនេះ គួរត្រូវបានជម្រុញ និងធ្វើជាគំរូដោយមេដឹកនាំនយោបាយ»។
ដោយឡែកមានពលរដ្ឋខ្លះលើកឡើងថា ពេលឃើញអ្នកនយោបាយជួបគ្នា និងដឹងសុខទុក្ខគ្នា ពួកគាត់កាន់តែរំភើបស្ទើរស្រក់ទឹកភ្នែក ពីព្រោះនេះជារូបភាពដែលពលរដ្ឋចង់ឃើញ ចង់បាន ជាការរួបរួមជាតិជាធ្លុងមួយយ៉ាងពិតប្រាកដ។
បន្ថែមពីនេះ ប្រវត្តិសាស្ត្របានលាតត្រដាងឲ្យយើងឃើញហើយថា «ខ្មែររួមគ្នា ខ្មែរខ្លាំង តែបើខ្មែរបែកបាក់គ្នា ខ្មែរខ្សោយ»។ ពលរដ្ឋក៏បានផ្តាំទៅអ្នកនយោបាយថា «មានតែការរួបរួមគ្នាប៉ុណ្ណោះ ទោះបីយើងមានទស្សនៈនយោបាយខុសគ្នាក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែទិសដៅរួម គឺប្រយោជន៍ជាតិ»៕
(អានអត្ថបទដោយលោក ហាស់ សាន នៃសារព័ត៌មាន The Cambodia Daily /០៦ ឧសភា ២០២០)
.
CWCI Cambodia 