ឯកសារ៖ អ្នកជំនាញផែនទីខ្មែរ លោក ស៊ាន ប៉េងសែ បង្ហាញផែនទីសមុទ្រ កោះត្រល់ ជារបស់ខ្មែរ (មានវីដេអូ)

(អត្ថបទដោយលោក ម៉ែន ណាត នៃ ក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា និងលោក អ៊ុំ សំអាន តំណាងរាស្រ្ត / ២២ ធ្នូ ២០១៨)

ឯកសារព្រំដែន និង កោះត្រល់ (វៀតណាមហៅថា កោះហ្វូកុក)៖ អ្នកជំនាញផែនទីខ្មែរ លោក ស៊ាន ប៉េងសែ អតីតរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងឧស្សាហកម្ម-រ៉ែ ក្នុងសម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ បង្ហាញផ្ទាំងផែនទីសមុទ្រខ្មែរ ដែលលោក និងក្រុមអ្នកជំនាញផែនទីបារាំង បានចងក្រងឡើង ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩៦៥-១៩៧៣។ សូមបញ្ជាក់ថាលោក ស៊ាន ប៉េងសែ ជាប្រធាននាយកដ្ឋានភោគម្ពសាស្រ្ត នៃក្រសួងឧស្សាហកម្ម-រ៉ែ ក្នុងសម័យសង្គមរាស្រ្តនិយម របស់សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ដែលជាអ្នកទទួលខុសត្រូវផ្ទាល់ លើការពង្រីកខ្នាតផែនទី និងធ្វើផែនទីសមុទ្រខ្មែរ ខ្នាត ១/២០០.០០០ ក្នុងបំណងរុករករ៉ែប្រេងកាត នៅក្នុងផ្ទៃសមុទ្រខ្មែរ។ ហើយលោក បានក្លាយជារដ្ឋមន្រ្តី នៃក្រសួងនេះ នៅសម័យ លន់ នល់ បន្តទទួលភារៈធ្វើផែនទីដដែល រួចបានបោះពុម្ពផ្សាយនៅឆ្នាំ ១៩៧៣។

ក្រុមការងារកិច្ចការព្រំដែន កាលថ្ងៃទី២២ កុម្ភៈ ២០១៦ បានជួបពិគ្រោះយោបល់គ្នា នៅទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង។ ក្រុមការងារនេះ មានសមាសភាពពី គណៈកម្មាធិការព្រំដែនកម្ពុជា ដឹកនាំដោយលោក ស៊ាន ប៉េងសែ និងលោកបណ្ឌិតច្បាប់ ឌី ការ៉េត និង ក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា (លោក ម៉ែន ណាត, លោក ឆាំ ឆានី ពីប្រទេសន័រវេស៍, លោកស្រី សម ទ្រី (សម សុខា) ពីអាល្លឺម៉ង និងលោក ប៉ាង សុខឿន ពីប្រទេសស៊ុយអែត) ហើយក៏មានវត្តមានសកម្មជនព្រំដែន លោក អ៊ុំ សំអាន ជាសមាជិកសភា នៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។

ក្រុមការងារ បានពិគ្រោះយោបល់គ្នា សំដែងការព្រួយបារម្ភទាំងក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន ក៏ដូចជាពេលអនាគត គឺជាហានីភ័យធ្ងន់ធ្ងរ ក្នុងរឿងទឹកដី និងព្រំដែនខ្មែរ ក្រោមការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ដែលមិនអាចរំដោះខ្លួនរួច ចេញគំនាបនយោនបាយវៀតណាម ដោយសាររបបដឹកនាំរបស់គាត់ បានចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញា និងកិច្ចព្រមព្រៀងជាច្រើន ជាមួយវៀតណាម តាំងពីទសវត្សរ៍ទី៨០ មកនោះ។

លោក ស៊ាន ប៉េងសែ បាពន្យល់លំអិតពីបច្ចេកទេស នៅលើផ្ទាំងផែនទី ផ្សារភ្ជាប់ជាមួយផ្ទៃដី ឬផ្ទៃទឹក អំពីសមុទ្រខ្មែរ និងប្រជុំកោះខ្មែរ រួមទាំង កោះត្រល់ (ក្រឡាផ្ទៃ ៥៧៤ គ.ម.ការេ) និង កោះក្រចកសេះ ផង។ លោក បញ្ជាក់ថា បើតាមខ្សែបន្ទាត់ប្រេវីយេ (Brévié) គឺកោះត្រល់ ត្រូវស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ពីព្រោះវា មានផ្ទៃដីខ្ពង់រាបាតសមុទ្រ ជាប់នឹងឆ្នេរសមុទ្រខ្មែរ ខេត្តកំពត។ វាមានចម្ចាយ ១៥ គីឡូម៉ែត្រ ពីខេត្តកំពត ហើយមានចម្ងាយ ៤៥ គីឡូម៉ែត្រ ពីតំបន់ហាទៀង ប្រទេសវៀតណាម (ឬកម្ពុជាក្រោម)។

មានមតិមួយយល់ច្រឡំថា កោះត្រល់ ត្រូវបានវៀតណាម កាន់កាប់តាំងពីថ្ងៃទី ២៧ កញ្ញា ១៩៤៩ បន្ទាប់ពីអាណានិគមបារាំង ផ្ទេរ ឬប្រគល់ទឹកដីកម្ពុជាក្រោម (ឬ កូសាំងស៊ីន) ទៅឲ្យវៀតណាម។ ហើយរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ក៏ខំនិយាយតាមគេ ជាពិសេសគឺនិយាយតាមវៀតណាម ដើម្បីតម្រូវចិត្តរបស់វៀតណាម។

នៅក្នុងលិខិតរបស់លោក ប្រេវីយេ (Brévié) ជាអាណាព្យាបាលរបស់ បារាំង ប្រចាំនៅឥណ្ឌូចិន ថ្ងៃទី ៣១ មករា ១៩៣៩ ត្រូវបានបកប្រែក្រៅផ្លូវការថា កោះត្រល់ ត្រូវបានដាក់ឲ្យខាងកូសាំងស៊ីន «គ្រប់គ្រប់គ្រងខាងផ្នែករដ្ឋបាល និងប៉ូលីស»ប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែកោះនេះ នៅតែជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្មែរ។ លោក ប្រេវីយេ បញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា «ខ្ញុំសូមជម្រាបលោកថា ខ្ញុំទើបនឹងបានពិនិត្យមើលសារជាថ្មី ម្តងទៀត នៅលើចំណោមរឿងចង្កោមកោះ ដែលនៅក្នុងឈូងសមុទ្រ សៀម ដែលមានការទាស់ទែងគ្នា រវាងប្រទេសកម្ពុជា និង កូសាំងស៊ីន។ ស្ថានភាពនៃ ចង្កោមកោះនេះ ដែលមានរាយ នៅតាមបណ្តោយ ឆ្នេរសមុទ្រខ្មែរ ហើយដែលមានខ្លះ ស្ថិតនៅសែនជិតឆ្នេរសមុទ្រ របស់ខ្មែរ ដែលដី(ល្បាប់) ដែលកំពុងដុះ និងចេះតែបន្តដុះនេះ នឹងភ្ជាប់កោះទំាងនេះ ទៅនឹងឆ្នេរសមុទ្រ របស់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុង រយៈពេលដ៏ខ្លីខាងមុខ។ តាមការសមហេតុសមផល និង តាមរបៀបភោគម្ពសាស្រ្ត ជាការចាំបាច់ ត្រូវតែដាក់កោះទំាងនេះ ឲ្យនៅក្រោមការត្រួតត្រា នៃរាជការប្រទេសកម្ពុជា»។

លោក ស៊ាន ប៉េងសែ បានស្តីបន្ទោសលោក ហ៊ុន សែន ថា«មិនចេះស្រឡាញ់ជាតិ» បានកាត់កងខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែន និងដែនសមុទ្រមួយភាគ ទៅឲ្យវៀតណាម។ លោក ប៉េងសែ បញ្ជាក់ថា កោះត្រល់ ត្រូវបានវៀតណាម ចាប់ផ្តើមកាន់កាប់ បន្ទាប់ពីមានសន្ធិសញ្ញា ឬ កិច្ចព្រមព្រៀងដែនទឹកប្រវត្តិសាស្រ្ត ឆ្នាំ១៩៨២ (ថ្ងៃទី ៧ ខែកក្កដា ១៩៨២) ធ្វើឡើងក្នុងសម័យ វៀតណាម ត្រួតត្រាកម្ពុជា។ កាលនោះលោក ហ៊ុន សែន ជារដ្ឋមន្រី្តក្រសួងការបរទេស នៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា ដែលត្រូវបានលើកបន្តុបដោយវៀតណាម។

សន្ធិសញ្ញាដែនទឹក ១៩៨២ និង សន្ធិសញ្ញាព្រំដែនគោក ១៩៨៥ ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បន្តអនុវត្តដដែល ហើយនៅឆ្នាំ ២០០៥ លោក ហ៊ុន សែន និងវៀតណាម បានផ្តល់សច្ចាប័នរួមគ្នា លើសន្ធិសញ្ញាព្រំដែនបំពេញបន្ថែមថ្មី (សន្ធិសញ្ញាព្រំដែនគោក) បើទោះជាវាខុសច្បាប់ក៏ដោយ។ សន្ធិសញ្ញាព្រំដែនទាំងនេះ វាផ្ទុយនឹងមាត្រា១ ចំណុច ២.ឃ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ឆ្នាំ១៩៩១, វាផ្ទុយពីមាត្រា២ និងមាត្រា៥៥ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឆ្នាំ១៩៩៣។

បញ្ជាក់៖ លោក ស៊ាន ប៉េងសែ កើតនៅថ្ងៃទី ០១ មករា ១៩៣៦ ហើយទទួលមរណភាពថ្ងៃទី ២៣ មករា ២០១៨ នៅក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង ក្នុងជន្មាយុ ៨២ ឆ្នាំ។ លោក មានស្រុកកំណើតនៅ ឃុំស្ពឺ ស្រុកចំការលើ ខេត្តកំពង់ចាម។

……………………
ឯកសារភ្ជាប់៖ លោក ប្រេវីយេ អះអាងថា កោះត្រល់ ជាកោះរបស់ខ្មែរ៖
តាមលិខិតស្នើសុំ និងសេចក្តីសម្រេច លោកអគ្គទេសាភិបាលឥណ្ឌូចិន ឈ្មោះ ប្រេវីយេ (BREVIE) នៅហាណូយ ដែលផ្ញើទៅ លោក ទេសាភិបាល កូសាំងស៊ីន ចុះថ្ងៃទី៣១ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៣៩ លោក បានសរសេរ ដូចខាងក្រោមថា៖
ខ្ញុំសូមជម្រាបលោកថា ខ្ញុំទើបនឹងបានពិនិត្យមើលសារជាថ្មី ម្តងទៀត នៅលើចំណោមរឿងចង្កោមកោះ ដែលនៅក្នុងឈូងសមុទ្រ សៀម ដែលមានការទាស់ទែងគ្នា រវាងប្រទេសកម្ពុជា និងកូសាំងស៊ីន។
ស្ថានភាពនៃចង្កោមកោះនេះ ដែលមានរាយ នៅតាមបណ្តោយ ឆ្នេរសមុទ្រខ្មែរ ហើយដែលមានខ្លះ ស្ថិតនៅសែនជិតឆ្នេរសមុទ្រ របស់ខ្មែរ ដែលដី(ល្បាប់) ដែលកំពុងដុះ និងចេះតែបន្តដុះនេះ នឹងភ្ជាប់កោះទំាងនេះ ទៅនឹងឆ្នេរសមុទ្រ របស់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុង រយៈពេលដ៏ខ្លីខាងមុខនេះ។ តាមការសមហេតុសមផល និង តាមរបៀបភោគម្ពសាស្រ្ត ជាការចាំបាច់ ត្រូវតែដាក់កោះទំាងនេះ ឲ្យនៅក្រោមការត្រួតត្រា នៃរាជការប្រទេសកម្ពុជា។
ខ្ញុំមិនអាចនឹងទុកស្ថានភាព ដែលមានសព្វថ្ងៃនេះ ដែលបង្ខំឲ្យ ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលរស់នៅលើកោះទាំងនេះ បង្ខំចិត្ត ឬមួយ ឆ្លង កាត់សមុទ្រយ៉ាងឆ្ងាយ ឬមួយត្រូវវាងកាត់តាមទឹកដីប្រទេស កម្ពុជា ដើម្បីទៅទាក់ទងនឹងរដ្ឋការកូសាំងស៊ីន បន្តទៅមុខទៀតបាន នោះទេ។
ហេតុនេះ ខ្ញុំសម្រេចថា កោះទំាងឡាយណា ដែលនៅខាងជើងខ្សែ បន្ទាត់មួយ ដែលកាត់កែង នឹងឆ្នេរសមុទ្រ គិតពីចំណុចព្រំប្រទល់ រវាងប្រទេសកម្ពុជា និង កូសំាងស៊ីន ហើយដែលមានមុំ ១៤០ អង្សារ ជាមួយនឹងភាគខាងជើង នៃខ្សែវណ្ឌ ដូចមានក្នុងផែនទី ដែល មានភ្ជាប់មកជាមួយនេះ ចាប់ពីថ្ងៃនេះតទៅ នឹងត្រូវគ្រប់គ្រង ដោយប្រទេសកម្ពុជា។ រដ្ឋការអាណាព្យាបាល មានភារកិច្ចជាពិសេស នៅក្នុងផ្នែកប៉ូលីស នៅលើកោះទំាងនេះ។
កោះទំាងឡាយ ដែលស្ថិតនៅខាងត្បូង ខ្សែបន្ទាត់នេះ សរុបទំាង កោះហ្វូកុក ទំាងមូល ត្រូវនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ កូសាំងស៊ីន តទៅទៀត។ ត្រូវដឹងថា ខ្សែបន្ទាត់ខណ្ឌសីមា ដែលបានកំណត់នេះ ព័ទ្ធកោះហ្វូកុក តាមភាគខាងជើង ដោយនៅចម្ងាយ ៣ គីឡូម៉ែត្រ ពីចំណុចនានា ដែលនៅខាងជើងបំផុត នៃកោះនេះ។ ការធ្វើរបៀបនេះ អំណាចរដ្ឋបាល និងអំណាចប៉ូលីស នៅលើកោះទំាងអស់នេះ នឹងត្រូវចែកយ៉ាងដាច់ពីគ្នា រវាងកូសាំងស៊ីន និង ប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីចៀសវាងការទាស់ទែងគ្នា ទៅអនាគត។ ក៏ប៉ុន្តែ នេះគ្រាន់តែជាការគ្រប់គ្រងផ្នែករដ្ឋបាល និងប៉ូលីសប៉ុណ្ណោះ ចំណែកបញ្ហាអនិស្សរភាព (ក្រោមចំណុះ) (De pendanco) នៃដែនដី នៃកោះទំាងនេះ នៅទុកដោយឡែកដដែល។
សូមលោក ចាត់វិធានការណ៍ ដើម្បីឲ្យការសម្រេចរបស់ខ្ញុំនេះ ចូលជាធរមានដោយប្រញាប់។