ពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្រៅប្រទេស ធ្វើញត្តិគាំទ្រឲ្យមានច្បាប់ សម្រាប់ពួកគេ មានសិទ្ធិបោះឆ្នោត ដូចពលរដ្ឋក្នុងប្រទេសដែរ ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ មាត្រា៣៣ កថាខណ្ឌទី២ និង មាត្រា៣៥ កថាខណ្ឌទី១ ។
(RFA Khmer, ដោយ តាំង សារ៉ាដា, 23-8-2017)
សហគមន៍ខ្មែរនៅក្រៅប្រទេស ជំរុញឲ្យមានការអនុញ្ញាត ឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរ មានសិទ្ធិចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត និង បោះឆ្នោត សម្រាប់ការបោះឆ្នោត ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នៅតាមបណ្ដាប្រទេស ដែលពួកគេកំពុងរស់នៅ។ ការទាមទារនេះ ស្របពេលដែល គណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍ នៃ រដ្ឋសភា ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានទទួល សេចក្ដីស្នើកែប្រែច្បាប់បោះឆ្នោត ដើម្បីអាចអោយពលរដ្ឋខ្មែរ នៅក្រៅប្រទេសមានលទ្ធភាព បោះឆ្នោតជ្រើសរើសមេដឹកនាំប្រទេស តាមឆន្ទៈរបស់ពួកគេ។
ប្រធានអង្គការសម្ព័ន្ធមិត្តខ្មែរ-អាមេរិកាំង លោក ទូច វិបុល ជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងភ្នំពេញ បើកសិទ្ធិឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរ នៅក្រៅប្រទេស អាចចេញទៅបោះឆ្នោត នៅតាមស្ថានទូត ឬតាមស្ថានកុងស៊ុលដែលមានពលរដ្ឋខ្មែរ រស់នៅច្រើន។ លោកបន្តថា ធ្វើដូច្នេះគឺដើម្បីអាចពលរដ្ឋខ្មែរ នៅឯនាយសមុទ្រ បង្ហាញឆន្ទៈរបស់ខ្លួន ក្នុងការចូលរួមសម្រេចលើជោគវាសនា នៃប្រទេសកំណើត របស់ពួកគេ ស្របតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ និងស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស៖ «ក្នុងនាមសម្ព័ន្ធមិត្តខ្មែរអាមេរិកាំង និងពលរដ្ឋខ្មែរ នៅតាមសហគមន៍នានា ជុំវិញពិភពលោកហ្នឹងគឺថា អំពាវនាវដល់អ្នកនយោបាយខ្មែរយើងហ្នឹង ដល់ពេលវេលាដែលត្រូវបើកបេះដូង អោយទូលាយ និងមានឆន្ទៈការរៀបចំអោយបានទូលំទូលាយ ហើយល្មមផ្ដល់ឱកាស អោយបងប្អូននៅក្រៅស្រុកហ្នឹង មានឱកាសចូលរួមកំណត់ជោគវាសនា ក៏ដូចជាការជ្រើសរើស មេដឹកនាំរបស់ខ្លួន»។
លោក ទូច វិបុល មានប្រសាសន៍ថា ដោយសារតែអង្គការរបស់លោក មានទំនាក់ទំនងល្អ ជាមួយក្រុមតំណាងរាស្ត្រ សហរដ្ឋអាមេរិក លោក នឹងជំរុញឲ្យសភានៃប្រទេសមហាអំណាចមួយនេះ ប្រើយន្តការរបស់ខ្លួន ដើម្បីជំរុញឲ្យរដ្ឋសភាកម្ពុជា ធ្វើការអនុម័តទៅលើការធ្វើវិសោធនកម្មនេះ។
លោកបន្តថា លោក នឹងធ្វើចលនានៅទូទាំងពិភពលោក ដើម្បីឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរនាំគ្ នាជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បង្កើតស្ថានីយបោះឆ្នោតនៅក្រៅប្រទេស៖ «អ្វីដែលយើងអាចធ្វើបាន គឺមិនត្រឹមតែបញ្ចុះបញ្ចូលរដ្ឋាភិបាល របស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលជាប្រទេសម្ចាស់ហត្ថលេខីនៃ កិច្ចព្រមព្រៀង សន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ប៉ុណ្ណឹងទេ។ យើង នឹងអំពាវនាវអោយសហគមន៍ខ្មែរយើង នៅប្រទេសអូស្ត្រាលី និងនៅអឺរ៉ុប អោយបញ្ចុះបញ្ចូលតំណាងរបស់ពួកគេ ធ្វើយ៉ាងណាអាចជំរុញអោយ រដ្ឋសភា កម្ពុជា អនុម័តវិសោធនកម្ម ច្បាប់បោះឆ្នោតនេះ»។
ការទាមទារឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរ មានសិទ្ធិបោះឆ្នោត នៅក្រៅប្រទេស ស្របពេលដែល តំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ចំនួន ៣៣ រូប កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែសីហា ២០១៧ បានផ្ញើសេចក្ដីស្នើធ្វើវិសោធនកម្ម ច្បាប់បោះឆ្នោត សម្រាប់ពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្រៅប្រទេស អាចចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត និង បោះឆ្នោតបាន នៅប្រទេសដែលខ្លួន កំពុងស្នាក់នៅ និងធ្វើការ។ សេចក្ដីស្នើច្បាប់នេះ ត្រូវបានគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍នៃរដ្ឋសភា សម្រេចបញ្ជូនទៅ គណៈកម្មការនីតិកម្ម ដើម្បីពិនិត្យ។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា លោក ឡេង ប៉េងឡុង ឲ្យដឹងថា តាមនីតិវិធីនៅពេល គណៈកម្មការជំនាញ ពិនិត្យ រួចហើយនឹងប្រគល់មក គណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍ រដ្ឋសភា វិញ ដើម្បីសម្រេចថា នឹងបញ្ជូនទៅជជែកបន្តទៅសភាពេញអង្គ ឬទម្លាក់ចោលត្រឹម គណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍ រដ្ឋសភា។ ប៉ុន្តែអ្នកនាំពាក្យ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ធ្លាប់ចោទប្រកាន់ក្រុមតំណាងរាស្ត្ររបស់បក្សប្រឆាំងថា ការស្នើធ្វើវិសោធនកម្ម ច្បាប់ប្រភេទនេះ គឺដើម្បីបុព្វហេតុកេង ចំណេញនយោបាយ និង ចង់វាយបំបែកឆ្នាំងបាយ របស់ក្រុម ពលករខ្មែរចំណាកស្រុកប៉ុណ្ណោះ។
នៅក្នុងវេទិកាអ្នកស្ដាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី កាលពីរាត្រីថ្ងៃសុក្រ ទី១៨ ខែសីហា តំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សុន ឆ័យ ដែលជាអ្នកសកម្ម ក្នុងការដឹកនាំ ឲ្យមានការកែប្រែច្បាប់បោះឆ្នោតនេះ ថ្លែងថា សំណើរបស់បក្សប្រឆាំង ធ្វើឡើងក្រោយពីមានការជំរុញរបស់ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាច្រើន ដែលពួកគេធ្លាប់បានស្នើទៅ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ដើម្បីជំរុញឲ្យមានការរៀបចំស្ថានីយបោះឆ្នោត នៅបរទេស៖ «ការរៀបចំគឺធ្វើយ៉ាងម៉េចអោយ បងប្អូនយើង នៅប្រទេសជិតខាង ដូចថៃ អីជាដើមហ្នឹង ទីមួយ មានក្រុមចល័ត ដែលអាចចូលទៅចុះឈ្មោះ នៅក្បែរទីតាំងដែលមានពលរដ្ឋខ្មែរយើង ធ្វើការច្រើនហ្នឹង តាមរយៈការជំរុញអោយ ក្រសួងការបរទេសយើងធ្វើការទាក់ទង សុំការអនុញ្ញាតទៅប្រទេសថៃ។ ទី២ យើងអាចធ្វើការិយាល័យចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅតាមព្រំដែន ដើម្បីអាចអោយបងប្អូនយើង ដែលនៅក្បែរហ្នឹង អាចឆ្លងដែន មកបោះឆ្នោតបាន»។
សំណើរបស់ក្រុមតំណាងរាស្ត្របក្សប្រឆាំង ធ្វើឡើងផ្អែកតាម មាត្រា ៣៣ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ របស់កម្ពុជា ដែលចែងថា «ពលរដ្ឋខ្មែរដែលកំពុងរស់នៅបរទេស ត្រូវបានគាំពារដោយរដ្ឋ» ហើយពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទ មានសិទ្ធិបោះឆ្នោត និងឈរឈ្មោះ ឲ្យគេបោះឆ្នោត។
លោក សុន ឆ័យ បានផ្ដល់អនុសាសន៍ដល់ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាថា ដោយសារកម្ពុជា ប្រើប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតបែបសមាមាត្រដោយយកខេត្ត និងរាជធានីជាមណ្ឌលបោះឆ្នោត ដូច្នេះ គ.ជ.ប អាចបង្កើតធុងចំនួន ២៥ តំណាងឲ្យរាជធានី-ខេត្តទាំងនេះ ដាក់តាមស្ថានទូត និងស្ថានកុងស៊ុល នៃបណ្ដាប្រទេស ដែលមានពលរដ្ឋខ្មែរកំពុងរស់ និងស្នាក់នៅ។ ពលរដ្ឋទាំងនោះ អាចបោះទម្លាក់ចូលក្នុងធុងណាដែលជាធុងនៃ ខេត្តកំណើត ឬមណ្ឌលរបស់ពួកគេ។ លោកបន្តថា ពលរដ្ឋទាំងនោះ បញ្ជាក់ស្រុកកំណើតរបស់ពួកគេ បានតាមរយៈលិខិតកំណើត ឬអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណរបស់ពួកគេ។
តំណាងរាស្ត្រអូស្ត្រាលី ប្រចាំរដ្ឋវ៉ិកតូរីយ៉ា (Victoria) ដែលមានដើមកំណើតខ្មែរ លោក ហុង លីម ប្រាប់អាស៊ីសេរី តាមទូរស័ព្ទថា លោក គាំទ្រឲ្យពលរដ្ឋនៅក្រៅប្រទេស អាចមានលទ្ធភាព ក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំង តំណាងរាស្ត្រ សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។ លោកបន្តថា ធ្វើដូច្នេះ គឺមានប្រយោជន៍ជាខ្លាំងដើម្បីឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរយកចិត្តទុកដាក់អំពីប្រទេសកំណើតរបស់ពួកគេ និងអាចចូលរួមសម្រេចជោគវាសនាទាំងមូលរបស់ជាតិ ដូចបណ្ដាប្រជាជាតិនៃ ប្រទេសជឿនលឿនដទៃទៀត៖ «ការអនុញ្ញាតឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្រៅប្រទេស អាចបោះឆ្នោតបានហ្នឹង វាកាន់តែធ្វើឲ្យពួកគេ យកចិត្តទុកដាក់អំពីបញ្ហាស្រុកខ្មែរ និងស្ថានការណ៍ស្រុកខ្មែរ»។
រហូតមកទល់ពេលនេះ មានប្រទេសចំនួន ៩៣ ក្នុងពិភពលោក ដែលប្រកាន់របបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ បានរៀបចំឲ្យអោយពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន អាចមានសិទ្ធិចូលរួមការបោះឆ្នោត នៅក្រៅប្រទេស។ ប្រទេសទាំង ៩៣ នោះរួមមានបណ្ដាប្រទេសក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិក អាមេរិកខាងត្បូង អាស៊ី និងបណ្ដាប្រទេសមួយចំនួននៅអឺរ៉ុបជាដើម។
អ្នកអង្កេតខាងកិច្ចការនយោបាយកម្ពុជា និង ជាអតីតប្រធានចលនា និស្សិតដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ លោក ប៉ាង សុខឿន មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលគួរសាទរ ចំពោះការទាមទារណាមួយ ឲ្យបង្កើតប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត នៅក្រៅប្រទេស។ លោក បន្តរដ្ឋាភិបាល ប្រញាប់ប្រញាល់ធ្វើកិច្ចការជាអាទិភាព ដើម្បីអាចអោយពលរដ្ឋ នៅទូទាំងពិភពលោក អាចចូលរួមការបោះឆ្នោតជាតិ នៅឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខ៖ «ប្រទេសជាច្រើននៅក្នុងពិភពលោក ក្រៅពីប្រទេសកុម្មុយនិស្ត គេបានអនុវត្តប្រព័ន្ធបែបនេះរួចទៅហើយ»។
យ៉ាងហោចណាស់មាន ពលករចំណាកស្រុក ប្រហែលជិត ២ លាននាក់ កំពុងធ្វើការស្របច្បាប់ផង និងខុសច្បាប់ផង ក្នុងប្រទេសថៃ ខណៈពលករជាង ៦ ម៉ឺននាក់ផ្សេងទៀត កំពុងធ្វើការក្នុងប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង ជាង ៣ ម៉ឺននាក់នៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និង ប្រហែលជាង ១ ម៉ឺននាក់ នៅប្រទេសជប៉ុន។ ជាងនេះទៅទៀត មានពលរដ្ឋខ្មែរ ប្រមាណជាងកន្លះលាននាក់ផ្សេង ទៀតកំពុងរស់នៅបរទេស។ អ្នកទាំងនោះ ភាគច្រើនរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក បារាំង អូស្ត្រាលី កាណាដា និងបណ្ដាប្រទេសមួយចំនួនក្នុងសហគមន៍អឺរ៉ុប៕
CWCI Cambodia 